تاثير تغذيه آهن بر عملكرد و صفات زراعي گندم‌هاي بهاره اصلاح شده ايراني

Effects of Iron Nutrition on Yield and Agronomic Traits of Developed Iranian Spring Wheat Genotypes

به منظور مقايسه ويژگي‌هاي زراعي گندم‌هاي بهاره حاصل از انتخاب در توده‌هاي بومي ايران، گندم‌هاي حاصل از دورگ‌گيري در داخل كشور و گندم‌هاي مراكز بين المللي و نيز شناسايي صفات موثر در توليد دانه اين ارقام تحت شرايط متفاوت آهن خاك، آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار با 30 ژنوتيپ گندم در سال زراعي 86 - 1385 در مزرعه تحقيقاتي رودشت اصفهان انجام شد. نتايج نشان داد كه در گندم‌هاي با منشا بومي، در شرايط كمبود آهن، عملكرد دانه و تعداد پنجه به ترتيب با 2/17 و 0/13 از بيشترين ضريب تنوع برخوردار بودند. عملكرد دانه در هكتار از 3583 كيلوگرم در رقم شعله تا 5361 كيلوگرم در رقم سرخ تخم متغير بود. در شرايط كوددهي آهن نيز در ارقام حاصل از دورگ‌گيري در داخل، عملكرد دانه (0/17)، عملكرد كاه (5/14) و تعداد پنجه (5/13) بيشترين ضرايب تنوع را دارا بودند. تفاوت بيشترين عملكرد دانه در هكتار در رقم قدس با كمترين در رقم چناب حدود 2440 كيلوگرم بود. همچنين تفاوت بيشترين عملكرد كاه در هكتار در رقم عدل با كمترين در رقم مارون حدود 5062 كيلوگرم بود. در شرايط كمبود آهن، همبستگي مثبت و معني‌داري (**58/0=r2) بين عملكرد دانه و ارتفاع بوته ارقام حاصل از دورگه‌گيري مشاهده شد. تفاوت كمترين عملكرد كاه (در رقم فلات) در مقايسه با بيشترين عملكرد (در رقم دز) حدود 35 درصد بود. به طور كلي تحت شرايط اين آزمايش، كاربرد كود آهن تاثير چشمگيري بر عملكرد و اجزاي عملكرد سه گروه ارقام گندم بهاره حاصل از روند متفاوت اصلاحي در كشور نداشته است. ولي تاثير كوددهي آهن بر عملكرد كاه ارقام به ويژه در دورگه‌هاي داخلي بيشتر بوده است.

In order to compare the agronomic characteristics of developed Iranian spring wheat genotypes (selective cultivars from: endemic landraces of wheat, interal hybrid wheat and international centers) and also the identifying traits affecting grain production under different concentration of iron in the soil solution, a randomized complete block design with a split-plot arrangement with 30 wheat genotypes and three riplications was conducted during 2007-2008 at research farm of Rodasht, Isfahan. The results showed that among the endemic original wheat genotypes, grain yield with 17.2 and tiller number with 13.0 had the highest coefficient of variation (CV) under Fe deficiency condition. Grain yield varied from 3583 kg ha-1 in Shole to 5361 kg ha-1 in Sorkhtokhm genotype. Among the inside hybrid wheat genotypes, grain yield (17.0), straw yield (14.5) and tiller number (13.5) had the highest CV at the added Fe treatment. Difference between the highest (Ghods genotype) and the lowest (Chenab genotype) grain yield was 2440 kg ha-1. Difference between the highest (Adl genotype) and the lowest (Maron genotype) straw yield was 5062 kg ha-1. Among the inside hybrid spring wheat genotypes, there was positive correlation (R2=0.58**) between grain yield and plant height. Also, difference between the lowest (in Falat genotype) and the highest (in Dez genotype) straw yield was 35%. According to the results obtained from the present study, soil application of Fe fertilizer had no significant effect on yield and components yield of spring wheat genotypes, regardless of their origin while it significantly increased straw yield of wheat genotypes particularly inside hybrid genotypes.