ارزيابي عملكرد و اجزاي عملكرد برخي از ژنوتيپ هاي عدس در تاريخ هاي مختلف كاشت

Evaluation of Yield and Yield Components of Some Lentil Genotypes to Different Planting Dates

به منظور دست يابي به مطلوب ترين ژنوتيپ و تاريخ كاشت عدس، آزمايشي در سال زراعي 85-1384 در مزرعه آموزشي دانشكده ي كشاورزي دانشگاه زابل به صورت طرح كرت هاي يك بار خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. فاكتور اصلي شامل تاريخ‌هاي كاشت (25 آبان، 15 آذر و 5 دي) و فاكتور فرعي شامل 5 ژنوتيپ‌ عدس (توده محلي سيستان، رقم زيبا، توده محلي قزوين، لاين 949 و لاين 4605) بودند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه صفات عملكرد دانه، تعداد دانه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه در بوته، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت تحت تاثير تاريخ كاشت قرار گرفتند، ولي صفات ارتفاع بوته و وزن صد دانه در تاريخ كاشت هاي مختلف تفاوت معني‌داري نشان ندادند. مقادير صفات مورد اشاره، در تاريخ كاشت 25 آبان بيشتر از ساير تاريخ هاي كاشت بودند. با تاخير در كاشت، تمام صفات مورد بررسي روند كاهشي نشان دادند. بين ژنوتيپ‌ها از لحاظ صفات مورد بررسي اختلاف معني داري در سطح يك درصد مشاهده شد. تعداد شاخه در بوته، تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته و عملكرد دانه و بيولوژيك تحت تاثير اثر متقابل تاريخ كاشت و ژنوتيپ واقع شدند. بالاترين همبستگي مثبت و معني دار بين تعداد غلاف در بوته با تعداد دانه در بوته و هم چنين بين عملكرد دانه با عملكرد بيولوژيكي و حداقل همبستگي منفي بين وزن صد دانه با عملكرد بيولوژيك مشاهده شد. توده ي محلي سيستان از نظر صفات مورد بررسي، به جز وزن صد دانه، برتر از ساير ژنوتيپ‌ها بود و در هر سه تاريخ كاشت به دليل توليد بيشترين تعداد دانه در بوته، حداكثر عملكرد دانه را در هكتار توليد كرد، لذا در بين ژنوتيپ هاي مورد مطالعه به عنوان ژنوتيپ برتر براي كاشت در منطقه پيشنهاد مي شود.

In order to find the best genotype and planting date of lentil (lens culinaris Medik.), the field experiment was conducted in Research farm of Agricultural faculty, Zabol University, in 2005-2006. The experiment was carried out in a split plot based on a randomized complete block (RCBD) with three replications, three planting dates (16 November, 6 and 26 December) as main plots and five genotypes, including (Zabol local lentil, Ziba, Gazvin local lentil, Lines 494 and 4605) as subplots. The result showed that grain yield, grain number per plant, pod number per plant, biological yield and harvest index were affected by planting dates. In comparison the hundred grain weight, branch number per plant, and plant height were not affected significantly. The values of all measured traits in first planting date were higher than the others, but by sowing delay, all measured traits showed a reducing trend. A high significant variation was observed in morphological traits among genotypes. The interactions of genotype with planting date on grain number per pad, pod number per plant and biological yield were significant. There was a significant negative correlation between hundred grain weight with other traits but not with biological yield. A higher correlation observed also was between pod number and grain number per plant and, between grain yield and biological yield. The lowest correlation was observed between hundred grain weight and biological yield. Zabol local lentil had the highest value for all traits in all planting dates, except for hundred grain weights, in comparison to other genotypes. So, it is recommended for growing in that region.