برساخت سوژه در فرآيند مصرف فرهنگ مردم‌پسند مطالعه‌اي كيفي بر روي مصرف‌كنندگان گونه‌هاي رسمي و غيررسمي موسيقي مردم‌پسند در شهر تهران

The Construction of the Subject in the Process of Popular Culture Consumption

شايد بتوان يكي از خصوصيات فرهنگ مردم‌پسند را تكثر گونه‌ها و كالاهاي فرهنگي آن دانست. به نظر مي‌رسد اين تكثر، در جوامع درحال‌گذار كه موطن اصلي اين فرهنگ به‌شمار نمي‌روند، نوعي ناهمگوني ايجاد كرده است. در ايران نيز به عنوان جامعه‌اي درحال‌گذار، اين ناهمگوني مشهود است؛ علاوه بر آن، فضاي مصرف اين فرهنگ در ايران، به‌علت محدوديت‌هايي كه بر سر راه توليد انواعي از فرهنگ مردم‌پسند وجود دارد، اين ناهمگوني را به تعامل‌هاي ستيزگونه تبديل كرده است. چالش ميان انواع رسمي و غيررسمي اين فرهنگ در ايران، چالشي ديرپا و مسيله‌مند است. در اين تحقيق كه بر روي مصرف‌كنندگان تهرانيِ دو گونه رسمي و غيررسمي موسيقي مردم‌پسند به عنوان يكي از بااهميت‌ترين جلوه‌هاي فرهنگ مردم‌پسند صورت گرفته است، سعي شده با الهام از رويكرد نظري و روش‌شناختي برساخت‌گرا و جمع‌آوري داده‌ها به مدد تكنيك گروه‌هاي متمركز و تحليل آنها با استفاده از تكنيك تحليل موضوعي (تماتيك، به اين پرسش پاسخ داده شود كه مصرف‌كنندگان گونه‌هاي رسمي و غيررسمي موسيقي مردم‌پسند، چگونه برساخت مي‌شوند؟ با بهره‌گيري از تم‌هاي استخراج‌شده در هر تحليل تماتيك، در انتها، مشخص شد كه سوژه‌هاي مصرف‌كننده گونه رسمي، سوژه‌هايي اصالت‌زدا، نوستالژيك و متساهل‌اند؛ درحالي‌كه سوژه‌هاي مصرف‌كننده گونه غيررسمي، سوژه‌هايي اصالت‌گرا، سنت‌گريز، انحصار‌طلب و جهاني‌گرا مي‌باشند. اين تفاوت بنيادي در سوژه‌بودگي دو گروه مصرف‌كننده بررسي‌شده، بستر‌ساز تعامل غيرپويا و منازعه‌آميز در فضاي مصرف فرهنگ مردم‌پسند به‌حساب مي‌آيد.

The plurality of the cultural types and goods can be highlighted as one of the most important characteristics of the popular culture. It seems that plurality in societies in transition, which are not the original homeland of this culture, has caused a kind of heterogeneity, which is also evident in Iran as a society in transition. In addition, the consumption space of this culture in Iran, because of the limitations on the production of some types of popular culture, has turned this heterogeneity into conflicting interactions. The challenge between the official and unofficial types of this culture in Iran is an old and problematic one. In the present study, carried out on Tehran’s consumers of official and unofficial types of popular music as significant manifestations of popular culture, attempt is made to address this question: how are the consumers of official and unofficial types of popular music constructed? For this purpose, the theoretical and methodological constructionist approach is adopted, and the focus group technique is employed to collect data; finally, the collected data is analyzed using the thematic analysis technique. Based on the extracted themes in each thematic analysis, it was concluded that the consumers of the official type are non-essentialist, nostalgic and lenient subjects, while the consumers of the unofficial type are essentialist, non-traditionalist, monopolist and universalist subjects. This fundamental difference in the subjectivity of the two groups of consumers results in a static conflicting interaction in the space of popular culture consumption.