هزينه‌هاي دارويي در سازمان تامين اجتماعي و مولفه‌هاي موثر بر بهره‌مندي از آن

Pharmaceutical Costs in Social Security Organization and Components Influencing its Utilization

مقدمه: دارو، حلقه‌ي جداناپذير از زنجيره‌ي درمان است و نقص فرايند درمان به دليل هزينه‌ي بالاي دارو يا عدم دسترسي مناسب به دارو، مطميناً هزينه‌هاي بيشتري را در فرايند درمان به دنبال دارد. هدف اين مطالعه، تعيين ميزان تاثير درآمد خانوار، دسترسي جغرافيايي، پرداخت مستقيم بيمار، ويزيت پزشكان و ميزان بستري بيمه شدگان، بر ميزان بهره‌مندي از داروهاي تحت پوشش بيمه در داروخانه‌هاي طرف قرارداد سازمان تامين اجتماعي بود. روش بررسي: اين پژوهش به صورت تحليلي انجام شد. براي سنجش تاثير مولفه‌هاي مذكور بر ميزان بهره‌مندي از دارو، از بانك‌هاي اطلاعاتي سازمان تامين اجتماعي در هر استان طي سال‌هاي 88-1377 استفاده شد. جامعه‌ي پژوهش، 24 ميليون نفر از افراد تحت پوشش اين سازمان بودند كه طي اين سال‌ها براي دريافت دارو به بخش درمان مستقيم و غير مستقيم سازمان مراجعه نموده بودند. براي تخمين مدل از رگرسيون دو طرف لگاريتمي با لحاظ اثرات ثابت و از نرم‌افزار Eviews نسخه‌ي 7 استفاده شد. يافته‌ها: يافته‌هاي تخميني حاصل از مدل نشان داد كه بار مراجعه به پزشكان متخصص (37/0 = B)، ميزان موارد بستري در درمان غير مستقيم (17/0 = B)، دسترسي جغرافيايي به داروخانه (17/0 = B)، بار مراجعه به پزشكان عمومي (16/0 = B) و پرداخت از جيب بيماران (12/0- = B) به ترتيب بيشترين تاثير بر بهره‌مندي از داروهاي تحت پوشش را داشته‌اند. همچنين هزينه‌ي خانوار (924/0 = P و 005/0- = B)، ميزان بستري (076/0 = P و 033/0 = B) و ويزيت پزشكان در درمان مستقيم (577/0 = P و 026/0 = B)، تاثير معني‌دار بر بهره‌مندي از دارو در داروخانه‌ي طرف قرارداد نداشته است. نتيجه‌گيري: اهميت تامين دارو براي بيمه شدگان به قدري بالا است كه افزايش هزينه‌هاي دارويي بيمه شدگان نمي‌تواند مانع از مصرف آنان شود. بنابراين اين موضوع مي‌تواند زمينه‌ي هزينه‌هاي كمرشكن را براي برخي از خانواده‌ها مهيا سازد. همچنين سياستگذاران درمان سازمان تامين اجتماعي بايد در توزيع عادلانه‌ي منابع درمان در استان‌هاي مختلف كشور تامل بيشتري داشته باشند تا پيامد آن، بهره‌مندي عادلانه‌تر از خدمات درماني باشد. واژه‌هاي كليدي: تامين اجتماعي؛ هزينه‌هاي دارويي؛ بهره‌مندي

Abstract Introduction: Medicine is an inseparable link of health chain; a flaw in health process for high expenditures of the medicine or inappropriate access shall certainly bring higher costs in the mentioned procedure. The present study aimed to evaluate the impact of the households’ income, geographical access, patients’ direct payment, physicianʹs visit and insuredʹ inpatient rate on the amount of medicine utilization in the pharmacies contracted with the Social Security Organization (SSO). Methods: This was a descriptive and analytical study. The bank data in 1988-2009 from SSOʹs provincial branches were used to evaluate the impact of the above mentioned elements on drug utilization rate. The study subjects included 24 million individuals under coverage of the organization appearing before the direct and indirect health section to receive medicine during the mentioned years. We analyzed the data using linear fixed-effects models by EViews Software. Results: The findings of the study showed that the specialistʹs visit (B = 0.37), inpatient rate in indirect health section (B = 0.17), geographical access (B = 0.17), GPʹs visit (B = 0.16) and out of pocket (OOP) payment (B = -0.12) had the highest impact on drug utilization, respectively. The households’ income (P = 0.927; B = -0.005), inpatient rate (P = 0.076; B = 0.033) and physicianʹs visit in direct health section (P = 0.577, B = 0.026) had not significant effect on the medicine utilization in the contracted pharmacies. Conclusion: Drug provision is of high importance in away that any growth in the price does not play an avoiding role in its consumption, which may cause catastrophic costs for some households. The SSOʹs policy makers shall ponder about the upright distribution in order for better healthcare services utilization. Keywords: Social Security; Drug Costs; Utilization