كاربردهاي پرسش در حديقه سنايي

Interrogative Sentences in Hadigat-ul Hagigah

• حديقهالحقيقه يكي از متون تعليمي عرفان و تصوف به‌شمار مي‌رود كه گاه جنبه تعليم در آن بر ذوق و خيال غلبه دارد و مي‌توان آن را نوعي دايرهالمعارف عرفاني دانست. يكي از ابزارهاي زباني كه خطيبان، شاعران و سخنوران در آثار تعليمي براي تاثيرگذاري بيشتر سخن بر مخاطبان، از آن استفاده مي‌كنند، به كاربردن جمله‌هاي پرسشي در كلام است. سنايي نيز در منظومه تعليمي خود، حديقه، از اين ابزار بهره برده است. در اين پژوهش از ميان 11500 بيت حديقه، حدود 20 درصد ابيات از نظر كاربرد جمله‌هاي پرسشي بررسي شد. براساسِ تحقيقِ پيش رو، از ميان مقاصد متعدد و متنوعي كه در كتب بلاغي درباره جمله‌هاي پرسشي نقل شده است، تنها سيزده مورد از آنها را در اين‌گونه جمله‌ها در حديقه مي‌توان يافت. اين مقاصد به ترتيب بيشترين كاربردشان در حديقه عبارت است از: استفهام انكاري، تاكيد و تقرير خبر، نهي، توبيخ و ملامت، منافات و استبعاد، تعجب و حيرت، بيان عجز و ناتواني، ملال و خستگي ناشي از كثرت، تحقير، امر به طريق غيرمستقيم، اظهار غم و اندوه، تعظيم، تمني و آرزو. در نهايت اين بررسي نشان مي‌دهد طرح پرسش در زبان گفتار سنايي عادي و معمولي است و او تاكيدي بر طرح پرسش ندارد.

Interrogative Sentences in Hadiqat-ul Haqiqah M. Bar?t? Assistant Professor of Persian Language and Literature, Esfah?n University M. Hemmatiy?n Ph D. Candidate of Persian Language and Literature, Esfah?n University Hadiqat-ul Haqiqah (the book of Walled Garden of Truth), composed by Hakim Abul-Majd Majd?d ibn ?dam San?ʹ? Ghaznavi (died around 1131), is one of the most famous mystic books. San?ʹ?, in order to leave impression on his reader, uses interrogative sentences in this work. The present article tries, by studying 20 percent of 25000 verses, tries to show the uses of interrogative sentences in the moods of denying, forbidding, reprimanding, blaming, amazing, desiring. Keywords: Interrogative Sentences, San?ʹ?, Hadiqat-ul Haqiqah. Email: m.hemmatiyan@gmail.com