سقوط آق قويونلو ها ازديدگاه تاريخ نگاران عصر صفوي و تحليلي بر نظريات آنها

Safawid Historians’ Attitude towards the Fall of Aq-Quyunlus Theoretical Analysis

بيشترين اطلاعات و داده هاي تاريخي در باره علت اضمحلال، انحطاط و نهايتاً سقوط حكومت سلسله «آق قويونلوها» در تاليفات وكتب تاريخ نگاران عهد حكومت صفوي وجود دارد. كامل ترين ودر عين حال اصلي ترين مطالب نيز در كتابهاي تاليف شده بين قرن دهم و اوايل قرن يازدهم هجري قمري يافت مي شود . نكته در خور توجه اين است كه عليرغم اينكه اين كتابها تقربيا در دوره نزديك تاريخي تاليف شده اند داراي ديدگاه مشتركي باهم نيستند. بعضي از اين مورخان سقوط حكومت وروي كار آمدن دولت صفوي را نتيجه قضا و قدر دانسته اند . عده اي ديگر كه اكثريت مورخان را شامل مي شود،در كنار حفظ ديدگاه مزبور به صورت كمرنگ تر تاثير عواملي مانند نوع ساختار سياسي ، نظامي و اقتصادي را در اضمحلال آق قويونلوها از نظر دور نداشتند. مورخان ديگري نيز وجود دارند كه با نگرش واقع بينانه تر موضوع زوال و برافتادن حكومت آق قويونلوها را مورد توجه قراردادند .

Most historical facts about the destruction, decline and, eventually, fall of Aq-Quyunlus are presented in Safawid historians’ works. The most complete and essential contents are mostly available in books written between 10th and 11th centuries. The notable point is that they have different perspectives, although they were related to a close historical period. Some of the historians believe that “ fate worked its magic” and this dynasty fell. But, in keeping with this view, most historians have also considered the effects of other factors such as political, military and economic structures on the fall of Aq-Quyunlus. Meanwhile there are other historians who have more realistic attitude towards decline and fall of Aq-Quyunlus dynasty.