تحليلي بر براهين تجربي علامه طباطبايي و الهيدانان قرن بيستم پيرامون اثبات خدا

An analysis Concerning AllamehTabatabayi and 20th Century Theologiansʹʹ Empirical Reasoning about Existence of God

استدلال‌هاي تجربي، با مزايايي چون سادگي و قابل فهم بودن براي عموم، از جمله براهيني هستند كه در كنار براهين عقلي و شهودي براي اثبات وجود خدا به كار گرفته شده‌اند. تحقيق حاضر به بررسي اين نوع براهين نزد علامه طباطبايي و تفكر سده بيست مغرب زمين پرداخته و ضمن ارزيابي غناي هر يك، وجوه تمايز و اشتراك آنها را دنبال نموده است. برهان نظم، حدوث، و برهان مبتني بر رويكرد تكاملي از براهين مشترك آنان، البته با تفاوت‌هايي در دامنه بحث‌، محسوب مي‌شود. به علاوه، هر كدام دلايلي مخصوص به خود نيز داشته‌اند. در مسيله مصاديق تفاوت‌ها بايد گفت برهان حدوث نزد غربيان تنها در معناي حدوث زماني و صرفاً درباره عالم به كار رفته است، در حالي كه علامه طباطبايي از حدوث علّي نيز در سه حوزه عالم، نفس، و اجسام بحث كرده است. خصلت انتزاعي فيزيك قرن بيستم و نيز برهان حركت، به ترتيب از دلايل خاص مورد تمسك الهيات قرن بيستم و علامه بوده است.

Beside intellectual and intuitional proofs for the existence of God, there are "empirical proof" that are clearer and more conceivable for ordinary peoples. the present article is going to analyses AllamehTabatabayi and the twenty century western scholarʹs empirical proofs for the existence of God. So moreover evaluating the values of both ones, we will explain their differences and similarities. "Design argument", "coming into existence" (hoduth) and the argument which is depend on "evolution theory", are considered as both Allameh and western thinkersʹ similarities; although both of them have special reasoning in this field. And about their differences we shall say that what Western philosophers understand from Hoduth argument, is only "coming into existence in time" (hoduthzamani), and merely uses about world, while what Allamah understand from it, is a "causality hoduth" in three different sphere of world, soul and bodies. "Motion proof" and abstract characteristics of Physics in twentieth century are known as Allameh and western scholarsʹ special reasoning.