ردّپاي عرفان و تصوف در تمثيل دو مار ادبيات مانوي و ادبيات كلاسيك ايراني1

Manichaean and Persian Classic Literature

تمثيل عرفاني چون حماسه‌اي است روحاني كه از عشق‌ورزي به معشوق ازلي حكايت مي‌كند و حكايات صوفيه در قالب حكايات و تمثيل‌ها، بخش مهمي از ادبيات عرفاني را تشكيل مي‌دهند. اين حكايات با اهداف گوناگوني در كتب صوفيه به كار گرفته مي‌شوند كه عمده‌ترين آنها تعليم و ترغيب صوفيه در سير و سلوك است. مجموعه‌اي از اين حكايات تمثيلي به ادبيات مانوي، به‌ويژه تمثيل‌هاي عرفاني اين متون، بازمي‌گردد. با وجود اينكه هيچ متن كاملي از اين گنجينه ادبيِ بسيار غني، باقي نمانده است، حكايت «دو مار سنگين‌بار و سبك‌بار» يكي از حكايات تمثيلي عرفاني به‌جا مانده از مجموعه دست‌نوشته‌هاي سغدي مانوي است. از سوي ديگر ادبيات كلاسيك ايراني، به‌ويژه سبك عرفاني آن با ظهور گويندگان عارفي همچون مولانا، عطار، حافظ و ده‌ها شاعر و عارف ديگر، رنگ جديدتري به خود گرفت. اين مقاله كوشيده است به ارتباط و مقايسه ميان اين تمثيل عرفاني در ادبيات مانوي و ادبيات كلاسيك ايراني بپردازد.

The Story of Two Snakes "Heavy-to-Carry" and "Light-to-Carry" in Manichaean and Persian Classic Literature Farn?z Hushmand Rajabi Ph D. Candidate of Persian Language and Literature, IAU, Science & Research Branch Mystical allegories speak about loving Eternal Beloved, and mystical tales form a major part in mystical literature. The main goal of mystical tales is an educational one and persuading the mystic to be disciplined in practicing (SOLUK). The root of some of the mystical allegories go back to Manichaean Literature. Texts of Manichaeism literature, almost completely, have been destroyed, but a Manichaean text written in Sogdian, the story of two snakes "Heavy-to-carry" and "Light-to-carry", has remained. This article studies mystical allegories in Manichaean and Persian classic literature, especially in the works of Mowlana Jal?l al-Din R?mi. Keywords: Manichaeism Literature, Mystical Allegories, Mowlana Jal?l al-Din Balkh? Email: FarnazHushmand@yahoo.com