بررسي تغييرات مكاني برخي ويژگي‌هاي شيميايي و هيدروليكي اراضي حاشيه رودخانه قزل‌اوزن با روش‌هاي زمين آمار

Spatial variability of specific hydraulic and chemical properties of Qezel-ouzan river farmland using geostatistical methods

تجزيه و تحليل تغييرات مكاني پارامتر‌هاي خاك و تهيه نقشه‌هاي پراكنش آن‌ها، راهكاري اثر بخش در راستاي مديريت راهبردي منابع آب و خاك است. در اين پژوهش به بررسي ساختار مكاني پارامترهاي سرعت نفوذ آب به خاك، هدايت هيدروليكي اشباع، هدايت الكتريكي، نسبت جذب سديم و يون سديم با روش‌هاي زمين ‌آمار در زمين‌هاي كشاورزي حاشيه رودخانه قزل‌اوزن در شهرستان ماهنشان پرداخته شد. نتايج حاكي از پيوستگي مكاني متوسط و بالاي همه پارامترهاي هيدروليكي و شيميايي خاك‌هاي منطقه مورد مطالعه بود. همچنين پارامتر نسبت جذب سديم و هدايت الكتريكي نسبت به ساير پارامترها داراي ساختار مكاني قوي‌تري بودند. نتايج حاصل از ارزيابي روش‌‌هاي كريجينگ، كوكريجينگ و فاصله وزني معكوس با آماره‌هاي خطاسنجي مجذور ميانگين مربعات خطا (RMSE) و ميانگين مطلق خطا (MAE)، بيانگر برتري روش كريجينگ در برآورد پارامتر‌هاي هيدروليكي خاك و روش كوكريجينگ در برآورد پارامتر‌هاي شيميايي خاك بود. پارامترهاي هيدروليكي به دليل بالا بودن ضريب تغييرات و وابستگي شديد به ساير ويژگي‌هاي خاك داراي ساختار مكاني و دامنه تاثير پايين‌تري نسبت به پارامتر‌هاي شيميايي بودند.

Analysis and interpreting spatial variability of soil properties and distribution maps is an effective strategy used for better management of soil and water resources. In this study spatial variability of infiltration rate, saturated hydraulic conductivity (Ks), electrical conductivity (EC), sodium adsorption ratio (SAR) and sodium ion was discussed in the marginal of Qezel Ouzan River in Tarom area,Zanjan Province of Iran. The results indicated that both hydraulic and chemical properties of the soils had low to medium variation coefficients in study area. The results of the evaluations of the Kriging, Co-Kriging and Inverse Distance Weighting (IDW) methods with root mean square error (RMSE) values, and mean absolute error (MAE) showed that the Kriging had the best performance in estimation of hydraulic properties and Co-Kriging of soilsʹ chemical properties . Because of the high variation coefficient and high dependence of other soil properties, hydraulic parameters had lower spatial structure range than chemical parameters.