بررسي شوري آب‌هاي زيرزميني دشت گيلان با توجه به پارامترهاي شوري موثر و بالقوه

Evaluation of groundwater salinity in Guilan plain according to effective and potential salinity parameters

منابع آب زيرزميني در كنار آب سطحي تامين كننده‌ نياز بخش‌هاي شهري، صنعت و كشاورزي است كه علاوه‌ بر كميت، كيفيت آن‌ها نيز بايد بررسي شود. شوري يكي از مهم‌ترين پارامترهايي است كه براي ارزيابي كيفيت آب‌هاي زيرزميني در نظر گرفته مي‌شود. از پارامترهاي ارزيابي شوري، شوري موثر (ES) و شوري بالقوه (PS) است. هدف از اين تحقيق، شناسايي مناطقي از آبخوان دشت گيلان با ميزان ريسك شوري مشخص براي مصارف كشاورزي است. بدين منظور، نمونه آب 130 حلقه چاه شبكه پايش آب‌هاي زيرزميني شركت آب منطقه‌اي گيلان در شهريور ماه سال 1388 جمع‌آوري و غلظت يون‌هاي كلسيم، منيزيم، سولفات، كلر، كربنات، بي‌كربنات همچنين هدايت الكتريكي آن‌ها اندازه‌گيري و مقادير شوري موثر و شوري بالقوه محاسبه شد. تجزيه و تحليل ژيواستاتيستيك داده‌ها با نرم‌افزار GS+ انجام شد. با نرم‌افزار ArcGIS نقشه‌هاي پهنه‌بندي مربوط به ريسك شوري آب‌هاي زيرزميني ترسيم شد. مناطق مختلف از نظر شوري آب‌هاي زيرزميني براي آبياري تعيين وضعيت شدند. در مناطق مركزي متمايل به شرق، شامل شهرهاي رشت، آستانه و لاهيجان از نظر ريسك شوري (شوري موثر و بالقوه) در محدوده‌ متوسط، يعني سه تا پانزده ميلي‌مول بر ليتر قرار دارند كه هشداري براي ادامه برداشت بي‌رويه از منابع آب زيرزميني است.

In addition to surface water resources, groundwater resources supply urban, industrial and agricultural demands. So its quality should be considered in addition to its quantity. To assess groundwater quality, some parameters should be considered where salinity is the most important one. The purpose of this study was to identify and characterize areas in Guilan plain with certain groundwater salinity levels for agricultural purposes. Hence, water samples were collected from 130 wells across the Guilan province, in September 2008 and concentrations of Ca2+, Mg2+, HCO3-, SO42-, CO3-, Cl- and electrical conductivity (EC) were measured. Then geo-statistical analysis of data with GS+ software was performed. Finally, the critical areas of Guilan plain in terms of groundwater salinity were identified for agricultural purposes, and proper strategies for using groundwater were proposed. According to the results, the electrical conductivity of central and eastern areas was between 1-1.5 dS/m, which is critical for rice cultivation. Also in this area, average potential salinity and average effective salinity range from three to 15 mmol/lit were calculated which, is a warning for the future of groundwater resources.