نوسان فصلي غلظت، الگوي تغييرات مكاني و پهنه‏بندي نيترات و فسفات آب زيرزميني شهركرد

Seasonal variations of concentrations, spatial patterns, and zonal maps of nitrate and phosphate in Shahrekord groundwater

نقشه‌هاي فصلي آلودگي آب زيرزميني مي‌تواند در مديريت آبخوان‏ها مفيد باشد. هدف از اين پژوهش، بررسي نوسانات فصلي غلظت، الگوي توزيع مكاني و پهنه‌بندي نيترات و فسفات در آبخوان شهركرد است. براي اين منظور از 100 حلقه چاه كشاورزي طي سه فصل (بهار، تابستان و پاييز) نمونه‌برداري و غلظت نيترات و فسفات اندازه‌گيري شد. پهنه‌بندي نيترات و فسفات با استفاده از روش كريجينگ صورت گرفت. ميانگين غلظت نيترات و فسفات در طي سه فصل تغيير كرد. برازش مدل كروي در بهار و مدل گوسي در تابستان و پاييز نشان داد كه الگوي تغييرات مكاني نيترات و فسفات و دامنه تاثير آن‌ها با فصل تغيير مي‌كند. مساحت آلوده به نيترات در آب زيرزميني شهركرد در بهار به حداكثر رسيد و از ابتداي تابستان به حداقل كاهش پيدا كرد و در پاييز حدود دو سوم آبخوان (به ويژه بخش‌هاي شمالي) داراي غلظت نيترات كمتري بين 0 تا 20 ميلي‌گرم بر ليتر بود. در پاييز آب زيرزميني شهركرد حداكثر مساحت آلوده به فسفات را داشت و به تدريج در بهار از آلودگي آن كاسته و در تابستان به حداقل رسيد. بنابراين، غلظت، الگوي توزيع مكاني و پهنه‏بندي نيترات و فسفات آب زيرزميني شهركرد داراي نوسان فصلي است.

Seasonal maps of groundwater pollution may be deployed in respective aquifer management. The aims of this research were to study the seasonal fluctuations in concentration, spatial variability, and zonal maps of nitrate and phosphate in Shahrekord Aquifer. For this purpose, 100 agricultural wells were sampled in the spring, summer and fall of 2010 and analyzed for nitrate and phosphate. Kriging was used for zonal mapping of both pollutants. Mean concentrations of both pollutants varied over seasons. Suitability of spherical variogram model in the spring and Gaussian variogram model in the summer and fall shows that spatial patterns of nitrate and phosphate change along with season of the year. Highly nitrate-polluted areas maximized in the spring and then decreased towards the fall. In the fall, about two-third of the aquifer, particularly northern zone, contained between 0 to 20 mg/L of nitrate. Phosphate-polluted area of the aquifer was at maximum level in the fall, decreased during the spring and minimized in the summer. Therefore, we conclude that concentration, spatial distribution pattern and zonal maps of both nitrate and phosphate in Shahrekord aquifer changes with season.