اثر باكتري هاي محرك رشد بر فنولوژي، عملكرد و اجزاي عملكرد دانه هيبريدهاي ذرت (Zea mays L.)

Effect of Plant Growth Promoting Rhizobacteria (PGPR) on Phenological Traits, Grain Yield and Yield Components of Three Maize (Zea mays L.) Cultivars

به منظور ارزيابي اثر كود هاي زيستي بر عملكرد و اجزاي عملكرد هيبــريدهاي ذرت، آزمايشي به صـورت كرت-هاي خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه دانشگاه پيام نور استان ايلام در سال زراعي90-1389 اجرا گرديد. هيبريدهاي ذرت شامل سينگل گراس هاي 604، 704 و 807 به عنوان عامل اصلي و كود زيستي (عدم تلقيح، تلقيح با ازتوباكتر، آزوسپريلوم و مخلوط ازتوباكتر و آزوسپيريلوم) به عنوان عامل فرعي انتخاب شدند. نتايج آزمايش حاكي از اختلاف معني دار هيبريدها از نظر تعداد روز تا رسيدگي، ارتفاع بوته، وزن خشك تك بوته، طول بلال، قطر ساقه، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و پروتيين دانه بود. ذرت سينگل كراس 704 نسبت به ساير هيبريدهاي مورد آزمايش بيشترين وزن خشك تك بوته (5/259 گرم در متر مربع)، ارتفاع بوته (1/201 سانتي متر)، تعداد دانه در رديف (8/42 دانه)، عملكرد دانه (10850 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد بيولوژيك (22040 كيلوگرم در هكتار) را دارا بود. اثر باكتري هاي محرك رشد نيز بر كليه صفات به جز شاخص برداشت معني دار گرديد. مخلوط باكتري هاي محرك رشد ازتوباكتر و آزوسپيريلوم نسبت به تيمار عدم تلقيح بيشترين تعداد روز تا ظهور بلال (2/71 روز)، تعداد روز تا رسيدگي (4/115 روز)، تعداد برگ بالاي بلال (6/5 برگ)، وزن خشك تك بوته (4/240 گرم در متر مربع)، طول بلال (3/24 سانتي متر)، ارتفاع بوته (4/212 سانتي متر)، قطر ساقه (5/2 سانتي متر)، تعداد رديف در بلال (5/14 رديف)، تعداد دانه در رديف (2/44 دانه)، وزن هزار دانه (4/315 گرم)، عملكرد دانه (10190 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد بيولوژيك (21320 كيلوگرم در هكتار) و پروتيين دانه (7/10%) را دارا بود. در اثر برهمكنش هيبريد در كود زيستي روي عملكرد دانه بيشترين عملكرد دانه (12320 كيلوگرم در هكتار) به ترتيب از هيبريد سينگل كراس 704 و مخلوط كود زيستي ازتوباكتر و آزوسپيريليوم و كمترين عملكرد دانه (7570 كيلوگرم در هكتار) از هيبريد ذرت سينگل كراس 604 و عدم تلقيح با كود زيستي به دست آمد.

To evaluate the effect of bio-fertilize on yield and its components in maize cultivars, an split plot experiment based on randomized complete bock design with three replications in was conducted in Payam-noor University of Ilam, Iran, in 2009-2010. Treatments were cultivar (SC604, SC704 and SC807) assigned to main plots and bio-fertilizer (non- inoculation, inoculation with Azetobacter, Azospirillum and dual inoculation of Azotobacter and Azospirillum) to subplots. The effect of cultivar on days to maturity, plant height, dry matter, ear length, stem diameter, number of grain per ear row, 1000-grain weight, grain yield, biological yield and protein content was significant cultivar. SC 704 had the highest dry matter (259.5 g.m-2), plant height (201.1 cm), number of grain per ear row (42.8 grain), grain yield (10850 kg.m-2), and biological yield (22040 kg.m-2). The effect of plant growth promoting rhizobacteria on all traits expect harvest index was significant. Dual inoculation of Azotobacter and Azospirillum had the longest days to ear initiation (71.2 days), days to maturity (115.4 day), number of leaves above ear (5.6 ear), dry matter (240.4 g.m-2), ear length (24.3 cm), plant height (212.4 cm), seed number of rows per ear (14.5 row), number of grains per row (44.2 grain), grain yield (10190 kg.m-2), biological yield (21320 kg.m-2) and protein content (10.7%). Interaction effect of cultivar× plant growth promoting rhizobacteria on grain yield was significant. The highest and lowest grain yield was obtained from SC 704 and application of dual inoculation of Azotobacter and Azospirillum (12320 kg. ha-1) and lowest from SC 604 when inoculation treatments were not used 7570 kg.ha-1 respectively.