بررسي سطح سودمندي باكتري‌هاي ازتوباكتر (Azotobacter chroococcum) و آزوسپريلوم (Azospirillum brasilense) بر شاخص‌هاي رشد، عملكرد و سيستم ريشه‌اي گياه‌زراعي جو رقم ريحان (Hordeum vulgare cv Reyhan)

Study of Beneficial Levels and Effect of Azotobacter spp. and Azospirillium spp. Symbiosis on Yield and Yield Components of Barley (Hordeum vulgare cv Reyhan) Compared to Different Nitrogen Fertilizer

به‌منظور بررسي اثرات باكتري‌هاي تثبيت‌كننده نيتروژن بر روي گياه جو، شش تيمار كودي به‌صورت كود اوره (0، 20، 40، 60، 80 و 100 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار در كنار تيمار تلقيح باكتري‌هاي ازتوباكتر (Azotobacter chroococcum) و آزوسپريلوم (Azospirillum brasilense) به‌عنوان كود بيولوژيك، با هم مقايسه شدند. آزمايش در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار و هفت تيمار، در سال 1387در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد، انجام شد. نتايج حاصله نشان داد كه اختلاف بين تيمار‌هاي مورد بررسي در صفات شاخص سطح برگ، تجمع وزن‌خشك، سرعت رشد محصول، وزن‌خشك ريشه و اندام هوايي و نيز عملكرد دانه گياه جو معني‌دار بود. در وزن‌خشك اندام هوايي تفاوت معني‌داري بين تيمار كود بيولوژيك و تيمار‌هاي 60 و 80 كيلوگرم نيتروژن در هكتار مشاهده نشد. وزن‌خشك ريشه در تيمار كود بيولوژيك با ساير سطوح كودي افزايش معني‌داري نشان داد و در نسبت وزن‌خشك ريشه به‌اندام هوايي نيز نتيجه مشابهي به‌دست آمد. عملكرد دانه نيز در تيمار كود بيولوژيك و تيمار‌هاي 80 و 100 كيلوگرم اختلاف معني‌داري نشان نداد. مقايسات ميانگين انجام شده در سطح 5 درصد همچنين نشان داد كه تفاوت معني‌داري در سه نمونه‌گيري انتهايي شاخص سطح‌برگ بين تيمار باكتري‌هاي تثبيت‌كننده نيتروژن و تيمار‌هاي 40، 60 و 80 كيلوگرم نيتروژن در هكتار وجود ندارد. به‌نظر مي‌رسد باكتري‌هاي ازتوباكتر و آزوسپريلوم قادرند در ريشه‌زايي بيش از 100 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و در ساير شاخص‌ها معادل 40 تا 80 كيلوگرم نيتروژن در هكتار، سودمند باشند.

In order to evaluate the effects of beneficial free living bacteria (Azotobacter chroococcum and Azospirillum brasilense) compared to different nitrogen fertilizer levels on yield and yield components of barley (Hordeum vulgare cv Reyhan) a field experiment was conducted at Research Station College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad in 2007-2008. The experiment was arranged in a randomized complete block design with three replications. Fertilizer treatments were biological fertilizer (combine of Azotobacter and Azospirillum) and six nitrogen fertilizer levels (0, 20, 40, 60, 80 and 100 kg/ha). The plant characteristics were studied in terms of leaf area index, crop growth rate, total dry weight, shoot and root dry matter per plant and seed yield. The results showed that the effect of different nitrogen fertilizer levels imposed a significant effect on all plant characteristics. The difference between biological fertilizers, 60 and 80kg nitrogen fertilizer levels in shoot dry weight were not significant. Additionally, in root dry weight and root/shoot ratio there were significant difference between biological fertilizer and all nitrogen fertilizer levels. There was no significant difference between biological fertilizer, 80 and 100 kg nitrogen fertilizer levels in terms of seed yield. There was no significant difference among biological fertilizer, 40, 60 and 80kg nitrogen fertilizer levels in leaf area index at three finally samples. It seems that, in this experiment biological fertilizer could be provide plant nitrogen requirements the same as 40-80kg nitrogen per hectare.