ارزيابي عملكرد و اجزاي عملكرد گياه دارويي سياه دانه (Nigella sativa L.) در تراكمهاي مختلف بوته در شرايط كم آبياري

Evaluation of Yield and Yield Components of Black Cumin (Nigella sativa L.) under different Plant Density and Limited Irrigation Condition

مطالعه پاسخ گياهان به كم آبياري بهمنظور كاهش مصرف آب در كشاورزي بهويژه در مناطقي كه آب يك عامل محدود كننده در توليد مي باشد، بسيار مهم به نظر ميرسد. استفاده از گياهان بومي مقاوم به خشكي همراه با تنظيم زمان آبياري بر اساس مراحل فنولوژيكي در مناطق خشك و نيمهخشك سبب بهبود كارايي آبياري و حفظ رطوبت در اين مناطق ميگردد. در اين مطالعه بهمنظور بررسي تغييرات عملكرد و اجزاي عملكرد سياهدانه در تراكمهاي مختلف بوته تحت شرايط كم آبياري آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد دامغان در سال زراعي 88-1387 اجرا گرديد. آزمايش بهصورت كرتهاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. سطوح قطع آبياري (بر اساس مراحل فنولوژيك رشد) دركرتهاي اصلي در چهار سطح: آبياري تا مرحله غنچهدهي، آبياري تا مرحله گلدهي، آبياري تا مرحله شروع تشكيل دانه، آبياري تا مرحله رسيدگي كامل دانه (شاهد) و تراكم در چهار سطح 100، 150، 200 و250 بوته در مترمربع در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه ارتفاع بوته، تعداد و وزن كپسول، تعداد دانه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه بهطور معنيداري تحت تاثير تيمارهاي كم آبياري، تراكم و اثر متقابل كم آبياري و تراكم قرارگرفتند. بيشترين عملكرد و اجزاي آن بهترتيب در تيمار آبياري كامل (شاهد) و تراكم 200 بوته در مترمربع و كمترين مقدار عملكرد در تيمار قطع آبياري در مرحله غنچهدهي و تراكم 250 بوته در مترمربع بهدست آمد. ضرايب همبستگي نشان داد كه بين عملكرد دانه و تعداد دانه (90/0r=)، وزن هزار دانه (95/0r=) و عملكرد بيولوژيك (97/0r=)، همبستگي مثبت و معنيداري وجود داشت. در اين تحقيق تراكم 200 و 150 بوته در مترمربع تراكم بهينه براي توليد سياهدانه تحت شرايط آبياري كامل و كم آبياري در شرايط آب و هوايي دامغان بود.

Research on crop response to deficit irrigation is important to reduce agriculture water use in areas where water is limited resource. Using drought resistant landraces with irrigation scheduling based on phenological stages in semi-arid and arid regions may provide an opportunity to optimize irrigation efficiency and water savings in these regions. In order to evaluate of yield and yield components of black cumin under different plant density and limited irrigation condition an experiment was conducted in Research Farm of Islamic Azad University of Damghan during growing season of 2007-2008. The experimental treatments were arranged in split plots based on a complete randomized block design with three replications. The limited irrigation (based on phenological stages) treatments were included: cutting irrigation at blooming (folded flowers), cutting irrigation at flowering stage, cutting irrigation at seed formation and normal weekly irrigation (control) were allocated to the main plots and different plant density: 100, 150, 200 and 250 plant per square meter (m2) were allocated to sub plots. The results showed that the effect of limited irrigation, plant density and their interaction on plant height, number of follicle, follicle weight, number of seed, 1000 seed weight, seed yield, biological yield and harvest index Black Cumin. The highest yield and yield components was obtained in normal irrigation (control) and 200 plant density and the lowest yield were obtained when irrigation cut at the blooming stage and 250 plant density. There was a significant correlation between seed yield and number (r=0.90), 1000 seed weight (r=0.95) and biological yield (r=0.97). Optimum plant density of black cumin was decreased under limited irrigation treatments. Under normal (control) and limited irrigation, optimum plant density was 200 and 150 plant per (m2) respectively.