گستره حق آزادي دين و عقيده در اسناد بين‌المللي حقوق بشر

Scope of the Right to Freedom of Religion and Belief in International Human Rights Documents

حق آزادي دين و عقيده از بنياديترين حقوق بشر است و حتي ميتوان گفت ايده كلي حقوق بشر در تاريخچه حمايت از اقليتهاي ديني قرار دارد. اين حق كه در اولين قوانين حقوق بشري داخلي همچون اعلاميه فرانسوي حقوق بشر و شهروند و اولين اصلاحيه قانون اساسي آمريكا منعكس شده است از ابتداي نهضت جهاني حقوق بشر نيز مورد توجه بوده و در مهمترين اسناد بينالمللي حقوق بشر همچون اعلاميه جهاني حقوق بشر، ميثاق حقوق مدني و سياسي، كنوانسيون اروپايي حقوق بشر، كنوانسيون آمريكايي حقوق بشر و منشور آفريقايي حقوق بشر و ملتها بر آن تاكيد شده است. با وجود اين، نميتوان انكار كرد كه هنوز در مورد بعضي از اجزا و جنبههاي حق آزادي دين و عقيده و بهويژه درباره حق تبليغ دين، حق تغيير دين و محدوده حق آزادي دين كودكان اختلافنظر وجود دارد. البته عليرغم تداوم اختلاف نظري در موضوعات فوق، ميتوان گفت كه اسناد بينالمللي، تعريف شفاف و جامع و مانعي از حق آزادي دين ارايه دادهاند و موارد احتمالي ابهام اين اسناد نيز توسط آراي نهادهاي قضايي و نظارتي بينالمللي رفع ابهام شده است. مثلاً با استناد به ميثاق حقوق مدني و سياسي و نيز با توجه به نظرهاي كميته حقوق بشر و ديوان اروپايي حقوق بشر ميتوان گفت كه افراد حق تغيير دين دارند و تبليغ ديني نيز جزيي از حق آزادي دين است. در مجموع، شايد بتوان گفت تنها موضوعي كه همچنان در هالهاي از ابهام است، تزاحم حق آزادي دين كودكان و حق والدين براي تعيين نوع آموزش ديني كودكانشان است.

Freedom of religion and belief is one of the most fundamental human rights, and it can said that even the general idea of human rights was due to the protection of religious minorities. This right, which has been reflected in the first domestic laws on human rights, like “French Declaration of the Rights of Man and of the Citizen” and “First Amendment to the U.S. Constitution", has also been under consideration from the outset of the world movement for human rights, and the most important international human rights instruments such as Universal Declaration of Human Rights, Covenant on Civil and Political Rights, European Convention on Human Rights, American Convention on Human Rights and African Charter on Human and Peoplesʹ Rights have emphasized on it. Nevertheless, it is undeniable that some of the aspects of it, especially proselytism, right to change religion, and the extent of childrenʹs right to freedom of religion are still controversial. However, despite the continuation of disagreement, the international instruments have offered a transparent, inclusive and exclusive definition of this right, and potential ambiguity of these documents has been resolved by decisions of the international judicial and monitoring authorities. For example, according to the Covenant on Civil and Political Rights, the Human Rights Committee and the European Court of Human Rights decisions, “People can convert their religions and proselytism” is part of the right to religious freedom. Overall, perhaps the only thing that is still unknown is inconsistency between childrenʹs right to freedom of religion and the right of parents to determine their childrenʹs religious education.