تحليل الگو هاي استقراري عصر مفرغ مياني و جديد دشت سَرفيروزآباد در جنوب كرمانشاه، غرب زاگرس مركزي

Settlement Patterns of the Late and Middle Bronze Age Sites of Sarfirouzabad Plain of Kermanshah, West Central Zagros, Iran

سيماي باستان شناسي غرب ايران بيانگر تحولات مهم فرهنگي ـ اجتماعي در طول ادوار مختلف پيش از تاريخ است. اين منطقه كه رشته كوه هاي زاگرس مركزي بخش عمده آن را دربر گرفته است، از اوايل قرن بيستم مورد توجه بسياري از باستان شناسان قرار گرفته و بررسي و كاوش هاي متعددي در آن به انجام رسيده است. در اين ميان دشت سرفيروزآباد كه در جنوب استان كرمانشاه قرار دارد، به رغم قابليت هاي زيست ـ بوم شناختي به جز در بازديد هاي گذرا مورد مطالعه قرار نگرفته است. به همين منظور اين دشت در سال 1388 توسط هييتي از دانشگاه تهران، مورد بررسي پيمايشي فشرده قرار گرفت(1). اين بررسي نتايج پرباري را دربر داشت و اطلاعات فراواني به دانش اندك ما از وضعيت گذشته منطقه افزود. براساس مطالعات انجام شده آشكار شد كه 24 محوطه در دوره مفرغ مياني و جديد (فرهنگ گودين 3) داراي ساكنيني بوده است. پراكنش محوطه ها و الگو هاي استقراري اين دشت، در طي اين دوره وابستگي به منابع زيست محيطي به ويژه منابع آب را نشان مي دهد. از ديگر عواملي كه احتمال مي رود در شكل گيري استقرار هاي دشت سرفيروزآباد كرمانشاه موثر بوده باشد، مسايل فرهنگي ـ سياسي است كه بيشتر از ادوار قبل در شكل گيري اين محوطه ها تاثير داشته است. در اين مقاله به اين جنبه ها در ارتباط با الگو هاي استقراري اين دشت پرداخته شده است.

Archaeological landscape of western Iran is representative of great and important socio-cultural changes in various periods of prehistory in Iran. The region that the Central Zagros range comprises its most parts has attracted many archaeologists’ attentions who have conducted many archaeological surveys and excavations in this region since the early 20th century. Despite its environmental characteristics, Sarfirouzabad Plain in southern Kermanshah has just been the subject of surface surveys and studies. To collected reliable data a systemic field survey by a team from Tehran University in 2009, was conducted in Sarfirouzabad Plain which yielded important results and added most to our limited knowledge of the history of the region. Among the various explored sites, there have been 24 sites of the Middle and Late Bronze Ages (Godin III). Distribution of such sites and their patterns in the plain has been connected to the environmental factors specially access to the water resources, while other factors presumably affecting the settlement formation were based on the cultural and political issues. The goal of this article is to improve the quality of techniques in the understanding of archaeology of the region as well as the regional and cultural systems of Bronze Age.