توسعه مدل ارزيابي اثرات اختلاط كاربري هاي شهري بر پايه شاخص ها و تحليل هاي مكاني

Development of a Model to Evaluate the Effects of Urban Mixed Land Uses on the Basis of the Spatial Indicators and Analysis

برنامه ريزي كاربري اراضي شهري به چگونگي اختصاص نواحي به كاربري هاي مختلف مي پردازد. در طول چند دهه گذشته توسعه اختلاط كاربري، تبديل به يك الگوي برنامه ريزي مهم در كشورهاي پيشرفته شده است و به عنوان يك جز كليدي در توسعه هوشمند و شهرسازي نوين مطرح گرديده است. اختلاط كاربري ها، هنگامي به بهترين نحو كار مي كند كه تحت يك برنامه انديشيده شده، توسعه يابد. در اين زمينه سامانه اطلاعات جغرافيايي به علت دارا بودن قابليت تجزيه و تحليل بالا در حل مسايل مكاني مي تواند به توسعه و فهم درست اين مفهوم جديد كمك كند. در اين تحقيق ضمن ارايه يك چارچوب مفهومي براي ارزيابي اثرات اختلاط كاربري هاي شهري، يك مدل ارزيابي بر پايه شاخص ها و تحليل هاي مكاني ارايه شده است. شاخص هاي مورد توجه در اين مدل عبارتند از: دسترسي پذيري، تراكم و سرانه كاربري هاي اساسي شهري در رده هاي مختلف شهر و همچنين ميزان تنوع و خوشه بندي مربوط به كاربري هاي مختلف؛ با توجه به مدل مفهومي ارايه شده، شاخص هاي فوق براي بُعد افق در مقياس محلات و نواحي شهري در منطقه هفت شهرداري تهران به كار گرفته شد. در نهايت با توجه به خروجي مدل حاصل از تلفيق معيارهاي مختلفِ بررسي شده، به ارزيابي اثرات اختلاط كاربري هاي منطقه مورد تحليل پرداخته شد. نتايج حاكي از توانايي مدل فوق در شناسايي اثرات اختلاط كاربري ها و همچنين تعيين ميزان محدوديت ها و توانايي هاي هر محله و ناحيه در رابطه با هر كدام از شاخص هاي ارايه شده، مي باشد. با توجه به شاخص هاي در نظر گرفته شده، در مقياس محله، چهار محله شهيد دكتر قندي، انديشه، كاج و نيلوفر و در مقياس ناحيه، نواحي چهار و سه از لحاظ اختلاط كاربري هاي شهري در وضعيت مطلوب تري قرار دارند.

Urban Land use planning activities investigate how a land is allocated to a specific function. Over the past few decades, development of the Mixed Land Use (MLU) application has become an essential planning model in developed countries and has considered as a key component in Smart Growth and New Urbanism. MLU works perfect only when done under a carefully planned program. Geographic Information System due to its great analysis of spatial issues can help us have a better understanding of this new concept. In this study, a conceptual framework for analysis of urban MLU on the basis of the spatial indicators and analysis is introduced. Criteria of the interest are: Accessibility, Intensity, Land per Capita, Clustering and diversity. According to the conceptual model, the mentioned criteria are applied for evaluating MLU levels in horizontal dimension in the 7th regional municipality of Tehran city. Results, obtained from aggregation of various criteria, demonstrate that the model can detect effects of MLU as well as specify limits and capabilities of every district in relation to the mentioned criteria. According to the results, Shahid Ghandi, Andisheh, Kaj and Niloufar’s neighborhoods as well as 3th 4th districts are in the better conditions based on the urban MLU indicators.