ظرفيت‌سنجي نظام‌هاي انديشگي ايراني در تمدن‌سازي

تمدن مرحله‌اي از تكامل حيات اجتماعي انسان مسيوليت‌پذير و آگاه است. پايه اصلي آن، فرهنگ است، در واقع تمدن صورت خارجي فرهنگ، تجسم و عينيت بيروني آن است، به خاطر همين هم تمدن نه انحصاري است، نه از شكلي خاص برخوردار است و نه حتي واحد است. در اين مقاله با توجه به سه مولفه اصلي تمدن يعني خصلت اجتماعي، جنبه اكتسابي و خلاقيت، از ظرفيت نظام‌هاي انديشگي ايراني در تمدن‌سازي پرسش شد. آن چه كه به دست آمد اين بود كه نظام انديشگي امتناعي، چون انديشه سياسي و اجتماعي ندارند انديشه‌شان به فراخناي تمدن نمي‌رسد، نظام انديشگي روشنفكران غربگرا، چون جرياني تقليدگر و فقط اكتسابي بوده است انديشه‌شان خادم تمدن ديگران است و نظام انديشگي احياگران ديني چون داراي انگاره‌هاي سياسي و اجتماعي نظام ساز، بر محور خلاقيت فردي و مكتبي، متكي بر فرهنگ خودي با توانمندي اكتساب و بهره‌گيري از دستاوردهاي بشري است توان تاسيس تمدن را داراست.

Civilization is a Stage in the evolution of the social life of responsive and knowledgeable human being. Culture is the main base of civilization and this is why the civilization can be considered the objective and material manifestation of the culture. Because of this civilization is not exclusive, nor has the specific and a monolithic form. By considering the three main components of civilization namely, the social characteristics, acquisitive and creativity aspects, this paper concentrate on the capacity of the Iranian thought systems in civilization building. On the basis of its findings, the article argues that since the refusal thought is devoid of political and Social Thought; its Ideas are not capable of civilization building. The ideational system of Westernized intellectuals is acquisitive and imitative, thus their ideational system serves the others’ civilization. Only the ideational system of religious revivalism has the social and political attitudes capable of system building. Since it is based on individual and doctrinal creativity, relies on its own culture, and capable of acquisition and utilization of human achievements, it has the civilizational establishing capacity.