بررسي تنوع ژنتيكي اكوتيپ‌هاي عناب ايران (Ziziphus spp.) با استفاده از نشانگر مولكولي RAPD

Genetic Diversity Analysis of Iranian Jujube Ecotypes (Ziziphus spp.) Using RAPD Molecular Marker

عناب گياه دارويي ارزشمندي است كه در طب سنتي ايران جايگاه وي‍ژه‌اي دارد. با تمام اهميتي كه گياهان منطقه‌اي مانند عناب در اقتصاد و اشتغال‌زايي مناطق مختلف كشور دارند، در عرصه پژوهش و فناوري جز گياهان فراموش شده به حساب مي‌آيند. با عنايت به اهميت اقتصادي و دارويي اين گياه، اولين قدم براي برنامه‌هاي اصلاحي عناب، اطلاع از تنوع ژنتيكي و روابط خويشاوندي بين ارقام مختلف آن است. در اين پژوهش از 34 اكوتيپ عناب كه از هشت استان عناب‌خيز كشور جمع‌آوري شده‌اند، استفاده گرديد. به منظور بررسي تنوع ژنتيكي با استفاده از نشانگر RAPD در گياه عناب، 15 آغازگر RAPD مورد بررسي قرار گرفت كه 6 آغازگر در بين نمونه‌ها داراي چندشكلي مطلوبي بودند و در مجموع تعداد 65 جايگاه تكثير كردند كه در اين بين تعداد 49 جايگاه (75 درصد) چندشكلي نشان دادند. ميانگين تعداد باندهاي تكثير شده به ازاي هر آغازگر 83/10 و ميانگين تعداد باندهاي چندشكل براي هر آغازگر 1/8 بود. گروه‌بندي اكوتيپ‌ها به روش تجزيه خوشه‌اي و با استفاده از الگوريتم UPGMA انجام شد كه نمونه‌ها به دو گروه اصلي در ضريب شباهت 82/0 تفكيك شدند. بيشترين شباهت ژنتيكي (92 درصد) ميان اكوتيپ‌هاي مازندران و گلستان و بيشترين تنوع در اكوتيپ‌هاي خراسان جنوبي مشاهده شد. قرابت اكوتيپ‌هاي خراسان جنوبي و اصفهان منشا احتمالي مشتركي براي تنوع در اين مناطق را نشان داد. نتايج اين مطالعه حاكي از وجود تنوع ژنتيكي مناسب جهت بهره‌گيري در پروژه‌هاي به‌نژادي آتي بود.

Jujube (Ziziphus jujuba Mill.) is a valuable medicinal plant which is important in Iranian traditional medicines. Although the regional plants such as jujube play an important role in our economy, but they are forgotten in research and technology. Considering the economic and medicinal importance of jujube, the first step in breeding programs is determination of the genetic diversity among the individuals. 34 ecotypes of jujube, which have been collected from eight provinces of Iran, were used in this study. The genetic relationships of Iranian jujube ecotypes were analyzed using Random Amplified Polymorphic DNA (RAPD) marker. Six out of 15 random decamer primers applied for RAPD analysis, showed an informative polymorphism. According to clustering analysis using UPGMAʹs methods, the ecotypes were classified into two major groups at the 0.81 level of genetic similarity. The highest value of similarity coefficient (0.92) was detected between Mazandaran and Golestan ecotypes and the most genetic diversity was observed in ecotypes of Khorasan-Jonoubi. The affinity of Khorasan-Jonoubi and Esfahan ecotypes indicated a possible common origin for the variation in these areas. Results indicated that RAPD analysis could be successfully used for the estimation of genetic diversity among Ziziphus ecotypes and it can be useful for further investigations.