رديف و نسبت آن با تصويرگري (پژوهشي در شعر كمال‌الدين اسماعيل اصفهاني)

Radif and Imagery: A Study in Kamālaldin Esmāiil Esfahāniʹʹs Poetry

رديف از عناصر اصلي موسيقي شعر است. آن‌گونه كه پيداست، نمي‌توان رديف را در حوزه علوم بلاغي دانست و آن را به عنوان يكي از عوامل تصويرساز مطالعه كرد، اما دقت در ديوان شاعران قرن ششم و هفتم نشان مي‌دهد كه رديف، به ويژه رديف غيرفعلي، در آفرينش صور خيال از راه هدايت ذهن شاعر به لايه‌هاي معيني از تصاوير، نقش كليدي دارد. خاقاني، ابوالفرج روني و كمال‌الدين اسماعيل اصفهاني بيش از ديگران به گسترش حوزه تصاوير از راه به كارگيري رديف‌هاي غيرفعلي (و بيشتر اسمي) توجه داشته‌اند. بسامد بالاي اسم‌ها، صفت‌ها و ضميرهاي به كار رفته در محل رديف در ديوان شاعران يادشده، نشان‌دهنده اين است كه رديف به عنوان ابزاري قدرتمند براي گسترش حوزه تصاوير عمل مي‌كند. در اين ميان، اهتمام كمال‌الدين اسماعيل اصفهاني به رديف‌هاي غيرفعلي بيش از ديگران بوده است. در اين تحقيق به نقش هدايتگري رديف در خلق تصاوير تازه و تسلط اين شاعر بزرگ در بهره‌گيري از عناصر موسيقي شعر براي جلوه دادن به صور خيال، توجه شده است.

Radif and Imagery: A Study in Kam?laldin Esm?iil Esfah?niʹs Poetry M. Hakim ?zar Assistant Professor of Faculty of Literature & Humanities, ShahreKurd branch In Persian poetry, Radif points to word(s) or particle(s) which follow the rhyme word at the end of the distich and remain unchanged throughout the poem. At first glance, it seems that there is not any relationship between Radif and imagery, but the works of such poets as Khagani, Abu al-Faraj Roni, and Kam?laldin Esm?iil Esfah?ni show that they, especially Esm?iil Kam?laldin Esfah?ni, used Radif as a medium for imagery. The present article, by studying the musical elements of Persian poetry, reexamines the poems of Kam?laldin Esm?iil Esfah?ni and the role of Radif in his odes. Keywords: Radif, Nominal radif, Kam?laldin, Imagery, Ode. Email: MhakimAzar@yahoo.com