نقش بازتحليل در تغييرات صرفي زبان فارسي

The Role of Reanalysis in Morphological changes of New Persian

زبان‌شناسان بازتحليل را در مقام يكي از ساز و كارهاي مهم تغيير زباني طبقه‌بندي كرده‌اند. بازتحليل مي‌تواند موجب تغييرات صرفي و نحوي شود. در بعضي از تغييرات صرفي، سخنگويان ساختار تاريخي و اوليه كلمه يا كلماتي را ناديده مي‌گيرند و براي آنها ساختار ثانويه و كاملاً متفاوتي قايل مي‌شوند و از اين راه ، كلمات يا تك واژهاي جديدي پا به عرصه وجود مي‌گذارد. اين بازتحليل و تلقّيِ ثانويه، بيشتر حاصل ناآگاهي، كم‌سوادي و يا بي‌دقتي است. به طور معمول، در دستور سنتي، ساخت‌هاي حاصل از بازتحليل را «غلط مشهور»، «اشتقاق عاميانه» و« صورت جعلي» مي‌نامند. ولي شواهد مربوط به زبان فارسي و زبان‌هاي ديگر بيانگر آن است كه بسياري از ساخت‌هاي بازتحليل شده، استعمال عام مي‌يابند و به‌اصطلاح در زبان جا مي‌‌افتند. ما در اين تحقيق به بررسي نقش بازتحليل در تغييرات صرفي زبان فارسي نو خواهيم پرداخت و با شواهد عيني كه بيشتر از كتاب‌ها و مقالات داراي ماهيت تجويزي و ريشه‌شناختي استخراج كرده‌ايم، نشان خواهيم داد كه در اين زبان، بسياري از تغييرات صرفي در نتيجه عملكرد بازتحليل به وجود آمده است. منظور ما از فارسي نو، فارسي دوره اسلامي تاكنون است.

The Role of Reanalysis on Morphological Changes of New Persian M. Naghzg?ye Kohan Assistant Professor of IAU, Hamed?n branch; also Assistant professor at the department of Linguistics, B? Ali Sin? University In historical linguistics, reanalysis is considered as one of the important mechanisms involved in morphological and syntactic changes. In this article, an emphasis is put on the role of reanalysis in morphological changes of New Persian. By providing appropriate evidence from the most prescriptive grammars and etymological dictionaries and articles, we will illustrate that reanalysis is triggered by ignorance of the speakers as to the original internal structure of words. In this connection, it is concluded that speakers with little educational background reanalyze words more frequently. Keywords: Reanalysis, Morphology, Analogy, Word-Formation, Backformation. Email: mnkohan@yahoo.com