تمثيل، آيينه اجتماع (سيري در تمثيل‌هاي ادبيات عرفاني در آثار عطار و مولانا)

Allegory: A Mirror of society

تمثيل يكي از صور خيال است و يكي از انواع تشبيه به شمار مي‌آيد. از آنجا كه مشبهٌ‌به در تمثيل معمولاً حسي و ملموس است، مي‌توان از ظاهر آن پي به واقعيت‌هاي اجتماعي برد. ادبيات عرفاني ما قسمت عمده‌اي از گنجينه ادبي ما را شامل مي‌شود و عطار و مولانا كوه‌موج اين درياي عظيم ادب عارفانه هستند. با نگاهي به تمثيل‌هاي اين دو شاعر بزرگ مي‌توان از وراي آموزه‌هاي عرفاني و با دقت در ظاهر داستان‌هاي آنان، به واقعيت‌هاي جامعه قرن ششم و هفتم هجري پي برد. اگر چه محور ادبيات عرفاني، به ويژه در شعر اين دو شاعر، برتري عالم غيب بر عالم شهادت است، باز هم مي‌توان از ظاهر تمثيل‌ها و انتخاب موضوعاتي كه پيام‌هاي عرفاني دارند، اجتماع شاعر را شناخت، زيرا اگر تمثيل را مشبهٌ‌بهي ملموس براي مشبهي معقول بدانيم، شاعر ناگزير است از حكايات و داستان‌هايي به عنوان مثل استفاده كند كه براي مخاطبان او شناخته شده باشد؛ پس انتخاب چنين تمثيل‌هايي خواننده را به فهم اوضاع و احوال اجتماعي شاعر از وراي آموزه‌هاي عرفاني و تجربيات شخصي عارفانه نايل مي‌كند.

Allegory: A Mirror of Society M. Behbahan?, IAU, Shahre Rey Branch Allegory is a form of extended metaphor in which objects, persons, and actions in a narrative are equated with meanings that lie outside the narrative itself. The underlying meaning has moral, social, religious, and political significance. Att?r and Mowl?n? Jal?l-al Din Rum?, the two famous Persian poets, have employed allegory in their poems. The present article, by looking at the role of allegory in the works of Att?r and Mowl?n? Jal?l-Din Rum?, tries to show the social conditions in which they lived. Keywords: Allegory, Society, Mysticism, Mowl?n? Jal?l-al Din Rum?, Att?r. Email: Marzi.BehBahani@yahoo.com