انديشه‌هاي عرفاني عين‌القضات در باب ابليس

Satan in Ain-al Quzat Hamedāniʹʹs Mystic Thought

صرف‌نظر از نگاهِ اخلاقي به ماجراي ابليس، كه صوفيّه آدمي را از دسيسه‌هاي او برحذر مي‌دارند، مساله «نافرمانيِ وي در امرِ سجود بر آدم(ع)»، همواره موضوع بحثِ گروهي از عارفان مسلمان بوده است. از جمله اين عرفا كه در اين باره ديدگاهِ به نسبت نو و كاملي دارد، عين‌القضات همداني است. از منظرِ وي، سجده نكردنِ ابليس بر آدم(ع)، ناشي از عشق راستينِ او به معشوق ازلي و نيز جريان قلم تقدير الهي است. طبق نگرشِ دوگانه او، كه متضمّنِ اثبات يگانگي خداست، وجود نور سياه عزازيلي و نور سپيد محمدي(ص)، اولي به عنوان محكي براي تشخيص مخلصان و ديگري به عنوانِ منشا دركِ كمالاتِ انساني، در عالم هستي ضرورت دارد.

Satan in Ain-al Quzat Hamed?niʹs Mystic Thought Kh. Asadol?hi The Assistant Professor of Persian Language and Literature, MohaqeqhArdabili University According to Qur?nic teachings, Satan (Iblis) fell from divine grace by his act of disobedience in refusing to honor Adam when he was ordered to do so. Ain-al Quzat Hamed?ni (1098–1131), Persian mystic, presents a different interpretation of this event. He believes that the Devilʹs act of disobedience is the result of his true love for God and the Divine determination. According to Ain-al Quzat, there are two lights: the black light of the Devil and the light of Muhammad. These lights, created by God, both are necessary for the world of existence. Keywords: Qur?n, The Devil (Iblis), Ain-al Quzat Hamed?ni, The Black Light of the Devil, The Light of Muhammad. Email: assadollahi@uma.ac.ir