مطالعه تطبيقي كاركرد ضمير ناخودآگاه در تجارب عرفاني و سوررآليستي

The Unconscious from Surrealistic and Mystical Points of View

ضمير ناخودآگاه به دليل رابطه‌اي كه با فطرت آدمي دارد، راهي براي نزديك شدن به «حقيقت برتر» به‌شمار مي‌آيد. در تلاش‌هاي مبتني بر جست‌وجوي ناخودآگاه، «عقلانيّت» به‌عنوان بزرگ‌ترين مانع ظهور ناخودآگاه، كنار گذاشته مي‌شود تا راه براي فعاليّت اين ضمير باز شود. عرصه‌هايي از زندگي آدمي كه خالي از نيروهاي اراده و عقل و آگاهي است، بهترين جولانگاه ضمير ناخودآگاه است. چنانكه به‌عنوان نمونه خواب و رويا يكي از مظاهر ناخودآگاهي و ارتباط با دنياي فراواقعي و حقيقت برتر شمرده مي‌شود. سوررآليسم با شباهت‌هاي بسيار زيادي كه با معرفت عرفاني دارد، به تبع عرفان، از امكانات ناخودآگاه در رسيدن به هدف متعالي‌اش بهره‌ها جسته است. با اينكه در موارد گوناگون، نوع به كارگيري ابزارهاي مشترك بين عرفان و سوررآليسم متفاوت، و گاه حتّي متمايز است، و چنين استفاده‌اي به طور طبيعي بر تفاوت در نتايج تلاش‌هاي اين دو تاثير خواهد گذاشت، امّا ابزار و اهداف نسبتاً مشترك عرفان و سوررآليسم در استفاده از ضمير ناخودآگاه براي كشف حقيقت، بررسي مقايسه‌اي را ضروري‌تر و منطقي‌تر مي‌كند.

The unconscious from surrealistic and mystical points of view R. Mosht?q Mehr Associate Professor at Azarbaijan University of Tarbiat Moallem (AUTM) V. Dastm?lch? Lecturer of English Language and Literature, Azarbaijan University of Tarbiat Moallem (AUTM) The unconscious is a means of understanding truths as it is in direct contact with the human nature; but the human reason and rationality is an obstacle to reaching the truth through unconscious. In some areas of human life, like sleep and dream, the unconscious manifests itself in a much better way than reason. Surrealists, like mystics, use the unconscious and believe that it is a means for discovering the truths. In spite of the differences, comparing surrealism and mysticism and showing how the surrealists and mystics regard the unconscious and use its possibilities for the knowing of the world is revealing. Keywords: Mysticism, Surrealism, The Unconscious, Irrationality, Ultimate truth. Email: r.moshtaghmehr@gmail.com