نظامي، شاعري صوفي‌مسلك

Nezāmī Ganjavī: A Mystic Poet?

در اين مقاله به بررسي عرفان و تصوف نظامي خواهيم پرداخت. بحث آغازين اين خواهد بود كه آيا نظامي را مي‌توان همچون سنايي، عطار، مولوي و ديگران، شاعري عارف ناميد. سپس به اين نكته مي‌پردازيم كه آيا او صوفي رسمي بوده يا تحت تاثير گسترش اين انديشه‌ها در اين دوره نمودي از آن در آثارش ديده مي‌شود. سپس نظرات وي را درباره مطرح‌شدن اين انديشه‌ها در شعر خواهيم آورد و بازتاب اعتقادات عرفاني‌اش را در زندگي عملي و شعرش به تماشا خواهيم نشست و آداب سلوك و موانع سلوك و آنچه را مرتبط با تصوف و عرفان است و در آثارش جلوه دارد، را نيز بحث و بررسي خواهيم كرد. همچنين نظرات او را درباره صوفيه عصر خود و ديدي كه نسبت به آنها داشته را مطرح مي‌كنيم و درباره زهد و دنياگريزي ـ كه بخش پر رنگ تصوف او را شامل مي‌شود ـ به تفصيل سخن خواهيم گفت و اثبات خواهيم كرد كه نظامي شاعري عارف نيست و در عالم عرفان و صوفيگري، دريافت‌هاي شاعران بزرگ عارف، همچون سنايي و عطار و مولوي و ديگر شاعران عارف را از مباني و اصول عرفاني ندارد.

Nez?m? Ganjav?: A Mystic Poet? Y. Nourooz? Persian Language and Literature Instructor at IAU, M?koo Branch H. Qahram?n? Persian Language and Literature Instructor at IAU, M?koo Branch Can Nez?m? Ganjav? (1141-1209), like San?ʹ? Ghaznavi, Att?r-e Neish?b?ri and Mowl?n? Jal?l-al Din Balkh?, be called a mystic poet? Is he an official mystic or is he just a poet who entertains mystic thoughts beside other subjects in his works? This article, after having answered the above questions, will discuss the reflection of Nez?m?ʹs mystical thoughts in his life and poems. Then, his view toward his contemporary mystic traditions, disciplined Sufi practices, piety and renunciation of the world (all of which are figured prominently in his works) are examined. Finally, it will be concluded that Nez?m?, unlike San?ʹ?, Att?r, and Mowl?n? is not a mystic poet.