بررسي پويايي هاي عوامل موثر بر سقف توليد نفت خام ايران با استفاده از رويكردي سيستمي

an investigation of the main influencing factors on the iran s crude oil peak : a system approach

با وجود تلاش بسيار براي ايجاد تنوع در سبد انرژي كشورها در سطح جهان، نفت هم چنان در بين ساير حامل هاي انرژي، سهم قابل توجهيرا به خود اختصاص داده و از اصلي ترين گرداننده هاي اقتصاد جهان است. در ايران با توجه به وابستگي اقتصاد كشور به درآمدهاي حاصل ازصادرات نفت، بررسي و برآورد ميزان تغييرات در نرخ توليد نفت خام با درنظر داشتن عوامل فني، اقتصادي و سياست بين الملل و ... از اهميت به سزايي برخوردار است. در همين راستا، اين مقاله به بررسي پويايي هاي عواملي پرداخته كه در وقوع سقف توليد نفت خام كشور موثرند.اين مقاله با استفاده از رويكردي سيستمي، ابتدا به شناسايي متغيرهاي فني، اقتصادي، زمين شناختي و سياسي تاثيرگذار پرداخته و سپس روابط علّت و معلولي بين آنها را مورد بررسي قرار داده است. در نهايت يك مدل مفهومي كه بخش هاي اكتشاف، توليد و عرضه، فن آوري، تقاضا و قيمت، و درآمد و سرمايه گذاري را درنظر گرفته توسعه داده شده است. اين مدل مي تواند دركي سيستمي، جامع و مناسب را از تعاملات و روابط كلاني كه منجر به وقوع سقف توليد نفت خام مي شوند ايجاد كرده و از اين ديدگاه مي تواند براي فعالان حوزه نفت كشور به ويژه مديران و سياست گذاران مفيد واقع گردد.

Despite of endeavors to put the considerable differentiation on the global energy portfolio, oil still has a significant share between other energy carriers and still is the main input to the world’s economy. With regard to economic dependency of Iran to the revenue of crudeoil exports, studies and estimates on dynamics of crude oil production rate (considering factors such as technical, economic, political …) is of high importance for the country. Therefore, this paper is to investigate dynamics of factors which have affect on the occurrence of oil production peakin Iran. In this paper, using a systemic approach, technical, economic, geological, and political influencing variables are identified firstly and then causal relationships among them are investigated. Finally, a conceptual causal model is developed which considers sectors such as exploration, extraction and supply, technology, demand, price, and revenue, and investment. The developed conceptual model can help practitioners, specially managers and policy makers, in the oil sector to gain a systemic and comprehensive understanding of influencing factors and relationships that causes Iran’s crude oil peak to occur