فلسفه اسلامي؛ تيوسوفي يا فيلوسوفي؟ (نزاع حايري و كُربن)

The Controversy over the Application of Theosophy to Islamic Philosophy between Ha’iri and Corbin

اين مقاله نزاع كُربن و حايري پيرامون اطلاق فيلوسوفي و تيوسوفي بر فلسفه اسلامي ‌در محافل غربي را مي كاود؛ از نظر كربن و پيروانش اطلاق فلسفه به معناي غيرديني و مصطلح آن در غرب بر فلسفه اسلامي ‌رسا نيست و با بخش مهمي‌از آموزه هاي آن در تعارض است. بدين منظور واژه تيوسوفي نظر به معنا و موارد كاربرد آن از آغاز فلسفه در يونان تاكنون ترجيح دارد. در طرف مقابل، حايري كه فلسفه اسلامي‌را در اصل هلنيكي و كار فيلسوفان مسلمان را شرح و تفسير فلسفه ارسطو و ارايه استشهادات قرآني و روايي مي داند، بين گونه هاي مختلف فلسفي به نوعي همگوني قايل است. بر اين اساس، از نظر وي عنوان فيلوسوفي به همان معنايي كه بر فلسفه‌هاي غربي اطلاق مي گردد بر فلسفه اسلامي‌نيز صادق است و تيوسوفي چنين اعتباري را ندارد. اين قلم نه ادله حايري را كافي مي داند و نه فلسفه اسلامي‌را در برابر فلسفه هلنيكي قرار مي دهد. در فلسفه اسلامي ‌مايه هاي استوار يوناني، حفظ و افزون بر آن، ابداعات فراواني نيز بر آن افزوده شده است. از اين رو مقاله آوانويسي «حكمت اسلامي» را ارجح مي داند.

The present paper is concerned with the study of a controversy over the application of the term theosophy to Islamic philosophy. From the point of view of Corbin and his followers, the application of the term philosophy in its current secular meaning to the Islamic philosophy is misleading and in contradiction with some significant elements of this philosophy and its teachings. They prefer the term theosophy due to its meaning and application since the beginning of the Hellenic philosophy. On the other hand, Ha’iri considers Islamic philosophy similar to Hellenic philosophy and from his point of view Islamic philosophers have provided commentaries on and interpretations of Aristotle’s philosophy along with Quranic references and narratives. On this basis, for him the term philosophy rather than theosophy is applicable to the Islamic tradition in philosophy. The present paper argues for the insufficiency of Ha’iri’s reasoning and Corbin’s reasoning for distinguishing between Hellenic philosophy and Islamic philosophy. The conclusion is that the Islamic philosophy is substantially based on the Hellenic philosophy but it includes a lot of innovatory additions. For this reason it is more appropriate to use the transliterated form of ‘Al-Hikmah al-Ilahiyyah’ or ‘Islamic Hikmah’ to refer to Islamic philosophy