شناسايي و مطالعه شاخص‌هاي جمعيتي علف‌هاي‌هرز مزارع يونجه شبستر

Identification and Survey of Weeds Community Indices in Alfalfa Fields of Shabestar

به منظور شناسايي علف‌هاي ‌هرز مزارع يونجه شهرستان شبستر در استان آذربايجان‌شرقي از 56 مزرعه در سال‌هاي 1390-1389 نمونه‌برداري به عمل آمد. در مجموع در سطح مزارع يونجه شهرستان شبستر، 130 گونه علف‌هرز از 28 خانواده مختلف گياهي شناسايي گرديد. 86 درصد علف‌هاي‌هرز را دولپه‌اي‌ها و 14 درصد آن را تك‌لپه‌اي‌ها تشكيل مي‌دهند. علف‌هاي هرز دم‌روباهي كشيده (Alopecurus myosuroides Hudson)، پيچك‌صحرايي (Convolvulus arvensis L.)، بارهنگ ‌سرنيزه‌اي (Plantago lanceolata L.) و جاروعلفي ‌بامي (Bromus tectorum L.) در بين 130 گونه به ترتيب با شاخص غالبيت 38/96، 69/94، 95/89 و 89 از علف‌هاي‌هرز غالب مزارع يونجه شهرستان شبستر مي‌باشند. در بين مناطق مورد بررسي، قره‌آغاج و ديزج خليل به ترتيب با 74 و 17 گونه علف‌هرز بيشترين و كمترين غناي گونه‌اي را داشتند. ميانگين تراكم علف‌هاي‌هرز به ازاي تك بوته در اين دو منطقه به ترتيب برابر 58/12 و 43/30 بوته در مترمربع بود. تجزيه خوشه‌اي داده‌ها با توجه به شاخص شانون– وينر نشان داد كه مناطق مختلف شهرستان شبستر در سه گروه مختلف طبقه‌بندي مي‌شوند. قره آغاج و غلمانسراي با دارا بودن بالاترين ميزان شاخص شانون– وينر در گروه اول، علي اكبرلو، تيل و ايوند در گروه دوم و ديزج‌خليل و امند با كمترين ميزان شاخص شانون– وينر در گروه سوم جاي گرفتند. نتايج نشان داد كه در منطقه‌اي با غناي گونه‌اي پايين ولي تراكم بالا به دليل استفاده از برخي روش‌هاي مديريتي خاص، برخي علف‌هاي‌هرز غالب مي‌شوند. بدين منظور كشاورزان منطقه مي‌بايستي در روش‌هاي مديريتي علف‌هاي هرز تغييراتي ايجاد كنند.

In order to weed flora survey in the fields of alfalfa 56 fields of alfalfa for two years (2010-2011) were investigated at the Shabestar County in East Azerbaijan province.. A total of 130 weed species from 28 families were observed within these fields. 68% and 14% of weed species were dicotyledon and monocotyledon, respectively. Dominant weeds in alfalfa fields of Shabestar county were mouse foxtail (Alopecurus myosuroides Hudson), field bindweed (Convolvulus arvensis L.), buckhorn plantain (Plantago lanceolata L.), and downy brome (Bromus tectorum L.) between 130 species with dominance index of 96.38, 94.69, and 89.95, respectively.. Between investigated districts, Garaaghaj and Dizajkhalil with 74 and 17 weed species had highest and lowest richness, respectively. Mean density of weeds in these districts were 12.58 and 30.43 plant m-2. Claster analysis of data with Shanon-Wiener index classified different districts of Shabestar County in three groups. Garaaghaj and Gholmansaray with highest Shanon-Wiener index were located in group one, Aliakbarlo, Till, and Ivand were located in group two, and Dizajkhalil and Ammand with lowest Shanon-Wiener index were located in group three. These results showed that some weeds could be dominant in areas by low richness but high density because of some specific weed management methods.. Therefore, farmers should be changeweed management methods in this regions.