بررسي انطباق الگوي بومي توسعه كالبدي - فيزيكي روستاي تمبكا شهرستان زابل با جهت حركت طوفان هاي شن و ماسه

Investigation Rural Vernacular Pattern, on the Contrary windy sands, Case Study: Tambaka village of Zabol

وزش باد و حركت شن و ماسه ها، تابع جهت، سرعت و تداوم حركت بادهايي موسوم به «بادهاي 120 روزه سيستان» مي باشد. چنانچه رفتار و مكانيزم پديده هاي طبيعي و به ويژه طوفان هاي شن و ماسه در سطح منطقه سيستان متناسب با طرح هاي فيزيكي - كالبدي شناسايي و اجرايي گردد، فوايد متعددي در ابعاد فيزيكي - كالبدي، اقتصادي و اجتماعي عايد ساكنان منطقه خواهد شد. با اين نگرش، هدف مقاله حاضر بررسي تطبيق الگوي توسعه كالبدي- فيزيكي روستاي تمبكا با حركت شن و ماسه هاي بادي منطقه سيستان است. روش تحقيق، توصيفي- تحليلي و مبتني بر مطالعات اسنادي، كتابخانه اي و بررسي هاي ميداني مي باشد. منطقه مورد مطالعه شامل روستاي تمبكا و محدوده نفوذ آن است. ابتدا داده ها و اطلاعات مرتبط با انباشت شن و ماسه در سطح روستاي تمبكا به طور مستقيم در طي دوره هاي زماني ماهانه و سالانه برداشت شدند، سپس بر اساس تجربيات ميداني نگارندگان و بررسي سابقه فيزيكي - كالبدي تمبكا در گذشته، حجم شن و ماسه هاي موجود در سطح روستا بر اساس دوره هاي زماني در ارتباط به تغييرات فيزيكي - كالبدي تمبكا مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج تحقيق نشان مي دهد الگوي بومي - محلي وضعيت كالبدي تمبكا همسازي و تطبيق بيشتري در جهت كاهش آسيب شن و ماسه هاي روان پيدا نموده است، به طوري كه در 6 ماه اول سال 1389 بافت جديد روستا، 69 متر مكعب انباشت ماسه داشته است، اما در قسمت هايي از سطح روستا كه تجربيات بومي لحاظ گرديده ميزان خسارات شن و ماسه كاهش يافته است. اين الگو بازتاب تجارب و دانش سنتي ساكنان روستا مي باشد. از اين رو، توجه به تجربيات ارزشمند بومي در تطبيق با حركت ماسه هاي روان مي تواند عرصه هاي جديدي را جهت اجراي موفق طرح هاي فيزيكي - كالبدي پيش روي برنامه ريزان و مديران امور روستايي و شهري قرار دهد.

The blow of winds and the movement of sands in sistan region is dependent on direction, speed and continuance of 120 days winds. Principally the first premise is that in sistan region the physical structure of human settlement (rural and urban) should harmonies with adapting condition of 120 days winds. This article focuses on investigation of adaptation of physical development of sandstorms in Tambaka village. The research method in this article is description – analytical, based on observation and field survey. Therefore, Tambaka village and its surrounding has been consider as case study in this regard. Required data and information are obtained directly from the region during the monthly and annual periods. Some of the previous data and information are analyzed based on the field experiences of the authors in the region and then are adapted to current condition. The result of studies shows that in sistan region many of the villages are located in the of sandstorms direction. One of these villages is Tambaka village. Our initial studies show that the local pattern of this village is harmonic with sand flow and also in the first six months of 2010 new texture of the village had 69 m3 sand accumulation. Thus, local pattern of the village is in harmony with the dominant climate of the region, especially movement of arranged and Aeolian sand shape. This pattern reflects the experience and knowledge of inhabitants of the village. Thus the valuable local experiences in comparison with the movement of the flow sand can suggest new fields of study to the organizer and heads of rural and urban affairs.