باغ ايراني : زباني رمزآلود/ كليت باغ و رمز "هميشه سرسبزي"

Iranian Garden; Symbolic Language/ Iranian Garden; Symbolic Language

تعلق خاطر انسان به طبيعت، اگرچه در بعضي شرايط، متغير و گاه كم‌رنگ مي‌شود، اما همواره توام با معنويت، و جلوه‌هاي بيان آن نيز پر رمز و راز است. در بسياري از فرهنگ‌ها، انسان و طبيعت به مثابه يك كليت‌اند و شناخت نحوه تعامل انسان با محيط طبيعي نيز بر همين اساس است. نتيجه اين نوع ارتباط، همواره زمينه‌ساز صناعت‌ و خلق بسياري از هنرها و نيز موجب شكل‌گيري الگوي باغ ايراني (پرديس)، به‌ويژه باغ‌هاي متاثر از ارزش‌هاي اسلامي در منظر فرهنگي ايران شده‌است. اين مقاله بر آن است كه به بررسي جلوه‌هاي هم‌افزايي عناصر باغ و بازشناسي برخي رموز پوشيده در «كليت باغ ايراني» بپردازد. باغ ايراني جوشيده از ارزش‌هاي فرهنگيـ محيطي است تا در محيط‌هاي مختلف، مقياس‌ها و اشكال گوناگون، پاسخگوي نيازهاي مادي و معنوي انساني در برقراري ارتباط با طبيعت باشد. حال مسيله اينست كه رمز و راز ماندگاري الگوي باغ‌سازي ايراني چيست و چگونه توانسته‌ است در اقليم‌ها و محيط‌هاي متنوع، سازگار و كاربردي شود؟ مطالعات موجود نشان مي‌دهد كه صناعت‌گران و سازندگان باغ‌هاي ايراني، به باورها و اعتقادات ديني، زبان اشاره و رمز، به ويژه دانش ضمني محيطي موجود تكيه كرده و عناصر طبيعي مورد نياز را با درنظر داشتن ويژگي‌هاي مشترك آنها به طور هماهنگ به كار بسته‌اند. نتيجه نهايي اين همگرايي، كليت پر راز و رمزي است كه ضمن لحاظ بسياري از واقعيت‌هاي زندگي و معيشت، به زيبايي موجب تجلي لايه‌هاي عميق طبيعت‌گرايي در ايران و بسياري از مناطق جهان است. يكي از آموزه‌هاي مهم، نقش درختان هميشه سبز و رمز «هميشه سرسبزي» در باورهاي مردم و «كليت باغ ايراني» است. تجلي اين كليت، نوعي زبان رمزي براي بيان و توسعه الگويي طبيعت‌گرا در حوزه معماري منظر است.

The affiliation of man with nature has always been accompanied with spirituality, although there are some variations and reductions in various conditions but it has also been mysterious and symbolic. In many cultures, the human and nature are considered as a whole and the recognition of human interact with the natural environment is based on it. This relationship of human and nature has resulted in the creation of multiple arts and the formation of Iranian garden, especially the ones that were influenced by the Islamic values in Iran. The existing studies indicate that the creators of the Iranian gardens relied on their religious beliefs and the mysterious language of signs and symbols to combine these elements simultaneously. The result of this convergence is a mysterious whole that showcases many facts of life, as well as deliberating the profound layers of naturism in Iran and in different parts of the world. This paper tries to discuss the increasing effects of the garden and some hidden symbols in the “totality of the Iranian garden”. The Iranian garden is derived from the environmental – cultural values that can respond to the materialistic and spiritual demands of the human in connection to the nature in various shapes and in different scales in each environment. There is also a question asked: what is the secret for the survival of the pattern of Iranian garden and how can it be conducive to every climate and environment? One of the most significant facts learned from the Iranian garden is the role of the vegetation and evergreen trees and the “evergreen “secret in people beliefs and “the totality of the Iranian garden”. The manifestation of this totality is a symbolic language for expression and development of the patterns in the field of landscape architecture.