خوددرماني با دارو در دانشجويان دانشگاه‌هاي بيرجند

Self-medication with drug amongst university students of Birjand

زمينه و هدف: خوددرماني با دارو، جز مهمّي از رفتار پزشكي افراد است. با توجه به شيوع رو به افزايش مصرف خودسرانه دارو، تحقيق حاضر با هدف تعيين فراواني خوددرماني با دارو در بين دانشجويان دانشگاه‌هاي بيرجند انجام شد. روش تحقيق: اين پژوهش توصيفي- تحليلي، با بررسي 1048 نفر از دانشجويان دانشگاه‌هاي شهر بيرجند (علوم پزشكي، علوم، آزاد و پيام نور) از طريق نمونه‌گيري مرحله‌اي تصادفي‌شده و با استفاده از پرسشنامه پژوهشگرساخته انجام شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS (ويرايش 15) و آمار توصيفي و رگرسيون لجستيك، در سطح معني‌داري 05/0P < تجزيه و تحليل شدند. يافته‌ها: شيوع خوددرماني با دارو در بين دانشجويان مورد بررسي 7/86% بود. بيشترين علّت مصرف دارو بدون تجويز پزشك، مصرف بر اساس تجربه قبلي (2/77%)، شايع‌ترين شكل دارويي مورد استفاده قرص (7/88%)، بيشترين داروي مورد استفاده، مسكن‌ (7/81%) و شايع‌ترين بيماري، حساسيت (1/36%) گزارش شد. برآورد نسبت شانس خوددرماني با دارو و ارتباط آن با متغيرهاي جمعيت‌شناختي در دانشجويان نشان داد كه فقط بين دانشگاه محل تحصيل با مصرف خودسرانه دارو ارتباط وجود دارد؛ بدين معني كه دانشجويان دانشگاه پيام نور در مقايسه با دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي بيرجند، به نسبت كمتري خوددرماني با دارو داشتند (002/0P=)؛ همچنين دانشجوياني كه داراي بيمه تامين اجتماعي و ارتش بودند، در مقايسه با افراد فاقد بيمه، به نسبت بيشتري خوددرماني با دارو داشتند (05/0P < ). نتيجه‌گيري: با توجه به شيوع بالاي خوددرماني با دارو در بين دانشجويان، لازم است ضمن توجه بيشتر به آموزش مداوم و ارتقاي فرهنگ مصرف دارو، افزايش دسترسي آسان به خدمات پزشكي از جمله تقويت جايگاه پزشك خانواده و نيز استقرار پايگاه‌هاي مشاوره پزشكي در دانشگاه‌ها و مراكز آموزشي، رفتار پزشكي مردم بخصوص قشر جوان و آسيب‌پذير دانشجو را تصحيح و انگيزه آنان را نسبت به درمان اصولي بيماري‌ها افزايش داد.

Background and Aim: Self-medication is an important part of peoples’ medical Behavior. The prevalence rates of self-medication are high all over the world. The aim of this study was to survey prevalence of self-medication amongst university students and the factors affecting it. Materials and Methods: 1048 students participated in this cross-sectional and descriptive study in Birjand (Medical Sciences, Birjand, Islamic Azad and Payam-e-Noor) Universities. The samples were selected randomly by self- designed questionnaire. The obtained data analyzed by SPSS software (V.15) using descriptive- analytical statistics test and logistic regression. Results: The prevalence of self-medication was 86.7%. The most common reason for self-medication was previous experience (77.2%), the most common type was tablet (88.7%), the most common drug was palliatives (81.7%) and the most common symptoms were allergy (36.1%). The findings of the logistic regression analysis showed that Payame-Noor University students were less likely to use drugs for self-medication than the Medical Sciences students (P=0.002). The students who had Tamin Ejtemaei and Military insurance were more likely to use drugs for self-medication than those who hadnʹt any insurance (P < 0.05). Conclusion: Prevalence of self-medication is high in the educated youth, despite majority being aware of its harmful effects. It is necessary to pay more attention to the promotion of drug use continuing education, increase access to health services, including strengthening the role of the family physician and medical consultation universities and educational, especially for the young and vulnerable students and their motivation to correct the systematic treatment of the disease increased