آموزش ميان‌رشته‌اي در محيط‌هاي دانشگاهي با تاكيد بر تجربه ايران

Interdisciplinary Learning in Universities With emphasis on the Experience of Iran

تاسيس و گسترش آموزش عالي ميان‌رشته‌اي يكي از دغدغه‌هاي مهم ذهني و برنامه‌اي وزارت علوم در طول سال‌هاي 1385 تا 1388 بوده است. نگاه اجمالي به برنامه‌ها، فعاليت‌ها و نتايج مربوط به طرح تاسيس و توسعه «رشته‌هاي ميان‌رشته‌اي» نشانگر استقبال سرد دانشگاه‌ها، جامعه علمي و حتي بخش‌هاي ستادي ذيربط وزارت علوم از آن بوده است. از ميان دلايلي كه برشمرده مي‌شود درسطح كلان، مي‌توان به پيش افتادگي مفهومي و فراهم نبودن زمينه‌هاي عملي، ناوابسته بودن طرح به نيازهاي محيط ملي و سازگارنبودن با بافت اجتماعي و دانشي، و در سطح خرد، كژراهه ترجيح آموزش به پژوهش ميان‌رشته‌اي، در دسترس نبودن استاد- محتوا و روشن نبودن الگوي آموزش ميان‌رشته‌اي اشاره داشت. در اين مقاله تلاش مي‌شود ابتدا با تامل درخاستگاه و منشا ايده دانش ميان‌رشته‌اي، موانع چرخش ازآموزش رشته‌اي به آموزش و يادگيري ميان‌رشته‌‌اي در چارچوب گسترش مرزهاي دانش و رويكردهاي جديد يادگيري و تاكيد ويژه بر تجربه ايران مورد بررسي قرارگيرد. سپس دو الگوي آموزش مبتني بر رشته و ميان‌رشته‌اي مقايسه و ويژگي‌هاي آموزش ميان‌رشته‌اي به بحث گذاشته مي‌شود. در پايان نيز علاوه بر طرح ايده‌هايي براي عمل در مسير بهبود و تغيير در فرايند آموزش عالي ميان‌رشته‌اي، الگوي آموزش الكترونيكي و يادگيري وب‌ پايه به عنوان ظرفيتي جديد و تاثيرگذار براي پيشبرد مقاصد ميان‌رشته‌اي‌ها مورد بررسي و پيشنهاد شده است.

Establishing and expanding the Interdisciplinary Higher Education has been one the major concerns and programs of the Ministry of Science between 1385 and 1388. A brief look at the programs, activities and results of establishing and expanding the “Interdisciplinary Higher Education” plan shows that the universities, Scientific Community, and even relevant staff of the Ministry of Science have been reluctant towards the plan. This approach is generally due to lack of conceptual quality and practical context, not being dependent to the requirements of the national environment, incompatible with the social and knowledge context, and specifically due to preferring the Interdisciplinary education to research, unavailability of the teacher-content, and unclear pattern of the Interdisciplinary education. Considering the origin and source of the idea of the Interdisciplinary knowledge, this paper tries to study the barriers which prevent moving from the Discipline-Based Education to the Interdisciplinary Education and Learning, in the context of expanding the frontiers of knowledge, new learning approaches and special emphasis on the experience of Iran. Then, two patterns of Discipline-Based Education and Interdisciplinary-Based Education will be compared and the features of the Interdisciplinary Education will be discussed. In the end, some plans for improving and changing the process of Interdisciplinary Education and the pattern of E-Learning and Web-Based Learning as a new and effective capacity for achieving the Interdisciplinary goals will be studied.