تبيين و تحليل نظريه اسلامي‌سازي معرفت از ديدگاه فاروقي و علواني

Analysis of "Islamicization of Knowledge" from Viewpoint of Farouki and Alvani

هدف از اين نگاشته، تبيين فرايند دانش ديني در المعهد العالمي للفكر الاسلامي است. نگارنده در اين نگاشته، ابتدا به ديدگاه اسماعيل فاروقي و سپس به ديدگاه طه جابر العلواني در باب اسلامي‌سازي دانش مي‌پردازد. چيستي اسلامي سازي معرفت و مساله عقب ماندگي مسلمانان و استعمار غرب و مباني و اصول هستي شناختي و روش شناسي دانش اسلامي و نيز فرايند عملياتي شدن اين حقيقت از ديدگاه اين دو شخصيت، بخش مهمي از اين نگاشته به شمار مي‌آيد. روش: روش مقاله تحليل اسنادي مي‌باشد. يافته‌ها: 1- علواني درد عقب ماندگي مسلمانان را خوب درك كرده و راه كار مناسبي به نام اسلامي سازي معرفت ارايه نموده است و به خوبي بر معرفت شناسي و روش شناسي تاكيد داشته است؛ ولي به جهت ضعف فلسفي نتوانسته نظام معرفت شناختي و روش شناختي مناسبي براي اسلامي‌سازي معرفت ارايه كند. 2- علواني به بي‌طرف نبودن دانش و روش شناسي دانش پي برده؛ ولي گويا با تمسك به پست مدرنيسم به نوعي نسبي‌گرايي غلطيده است و با نسبي گرايي مي خواهد علم ديني را محقق سازد. اين رويكرد، اولا، خطري به مراتب بيشتر از پوزيتيويسم دارد و ثانيا، چنين علم ديني، ارزش معرفت شناختي ندارد. نتيجه‌گيري: هنوز رويكرد مركز جهاني انديشه اسلامي نتوانسته مدل روش‌مندي براي اسلامي‌سازي معرفت ارايه دهد و در نيمه راه به سر مي‌برد. اميد آنكه نسل بعدي بتواند با توجه به اين اشكالات، گامي موثرتر در اسلامي سازي معرفت بردارد. روش تركيبي فاروقي كه بر گرفته از روش شناسي غربي و محتواي اسلامي است؛ گره‌ايي را براي توليد دانش اسلامي باز نمي‌كند. پس بايد محققان در گام‌هاي بعدي بتوانند روش شناسي مبتني بر فلسفه‌هاي مضاف اسلامي توليد كنند و سپس با تبيين فرايند توليد دانش اسلامي به نظريه‌هاي علوم اسلامي دست يابند.

Aim: The present article aims to analyze the processes of religious knowledge in world center of Islamic thought.The author of the paper studies the ideas of" Ismail Farouki "and" Taha Jabber Alelvani" about islamicization of knowledge. The most important parts of the present study are as follow: The meaning of islamicization of knowledge, the Muslim backwardness, colonial west, the principals of ontology, methodology of Islamic knowledge and operational process of the mentioned subjects from viewpoint of "farouki "and" alelvani". Method: The method of the research is analytical-documentary. Results: The results of the article show that: 1- Elvani understands the problem of Muslim backwardness well and suggests a proper solution as islamicization of knowledge and insists on epistemology and methodology but because of his philosophical weakness, doesnʹt succeed to present a epistemological and methodological appropriate system in islamicization of knowledge.2-Elvani realizes that knowledge and knowledge methodology is not neutral but regards post modernism and relativism. Conclusion: The author of the article concludes that Islamic knowledge is based on fundamental principles of ontology, epistemology and methodology of Islamic knowledge and hierarchy of knowledge. There are some ambiguities in Farouki and attas in this field but overall their efforts and ideas have been effective in forming the discourse of Islamicization of knowledge in Islamic world