علم‌زدگي و بحران در علوم انساني

Scientism and the Crisis in Humanities

هدف: هدف اين تحقيق، بيان ضرورت يكي از انواع تحوّلي است كه بايد در علوم انساني شاهد وقوع آن بود. دغدغه در خصوص دانشگاه اسلامي و اسلامي شدن دانشگاهها يكي از دل‌مشغولي‌هاي صاحب‌نظران و مسيولان امر بوده است. همچنين در سالهاي اخير شاهد هستيم كه توجه به علوم انساني و ضرورت تحوّل آن، يكي ديگر از دغدغه‌هاي جاري انديشمندان جامعه اسلامي شده است. ميان اين دو نوع دل‌مشغولي ارتباط تنگاتنگي وجود دارد؛ زيرا اسلامي شدن دانشگاهها، مستلزم وقوع تحوّل در علوم انساني موجود در دانشگاههاست. روش:روش تحليل اسنادي نشان خواهد داد كه چگونه علم زدگي به عنوان يك روش انحصاري، مي تواند محتوي و غايت علوم انساني را تحت تاثير قرار دهد. يافته‌ها: يكي از گامهاي مهم در مسير اسلامي شدن دانشگاهها، متحوّل ساختن علوم انساني به معناي تطهير آن از تفكّر انحرافي علم‌زدگي است. قطعاً آن نوع علوم انساني رايج در دانشگاه كه بر علم‌زدگي محدود است، نمي‌تواند جزيي از يك دانشگاه اسلامي به حساب آيد؛ زيرا در قالب اين نظام فكري، تنها سازوكارهاي محدود به عوامل مادي به رسميت شناخته مي‌شوند و بسياري از ارزشهاي مورد تاكيد در دين اسلام، قابل دفاع و تبيين نخواهد بود. اسلام ضمن اينكه به فراگيري دانش تجربي دعوت و تشويق مي‌كند، هيچگاه حد و مرز نظام فكري انسان را محدود به دانش تجربي نمي‌كند و در تمام حوزه‌هايي كه موسوم به علوم انساني است، به علل و سازوكار‌هاي فراتر از دانش تجربي توجه و توصيه مي‌كند. نتيجه‌گيري: اين تحقيق نشان مي‌دهد كه علم‌زدگي يكي از آسيبهاي عمده براي علوم انساني اسلامي است و تطهير آن از اين آسيب، يكي از گامهاي مهم در اسلامي شدن دانشگاهها محسوب مي‌شود

Aim: The author of the article aims to focus on a basic evolution in human sciences: Islamic university and islamicization of universities is one of the expertsʹ preoccupations in this way. In resent years, humanities and the necessity of revolutionary perspective toward humanities became as the central agenda for those who follow to actualize the purposes of Islamic revolution. There is an interconnected relationship between islamicization of universities and basic evolution in human sciences .Method: The present study in a critical and analytical approach indicates scientism as an exclusive method, which influences the aims and contents of human sciencesʹ. Results: A basic step toward islamicization of universities is to evaluate the human sciences and to remove the distorted thinking as Scientism. The author of the article confirms that a Scientism-based university is not considered as an Islamic university , since in this system of thought, only materialistic mechanisms are identified and most of Islamic values are ignored. Although Islamic system encourages and invites people to learn empirical knowledge but on the other hand does not limit the human system of thoughts to empirical knowledge and considers more mechanisms. Conclusion: The paper concludes that one of the major damages in Islamic human sciences is scientism and revising the matter is considered as one of the important steps in islamicization of universities. Therefore, whenever we achieve Islamic goals in humanities in universities we can consider such university as Islamic university.