جايگاه عشق در مباني سنت‌هاي اول و دوم عرفاني

The Position of Love in the Foundations of the First and second Traditions of Mysticism

هرچند تاكنون جريان عرفان اسلامي، متناسب با هر عصر و روزگاري به اشكال گوناگوني، چه به لحاظ سبك‌شناختي و چه از جهت ادوار تاريخي، رويدادها،آثار، پيشگامان و بنيان‌گذاران سرشناس فرقه‌هاي عرفاني تقسيم شده است، شايد تقسيم آن به دو سنت اول و دوم كه يكي از آغاز تا سده هفتم هجري و ديگري از سده هفتم با ظهور ابن عربي تا دوران حاضر را در برمي‌گيرد، از شمول بيشتري برخوردار باشد. هدف از بررسي موضوع عشق در دو سنت عرفاني، شناخت چگونگي تعامل قوه نظري و عملي در دو سنت عرفاني مذكور و تبيين اين واقعيت است كه چگونه مباني فكري سنت دوم كه مراد از آن مكتب مبتني بر وحدت وجود ابن عربي است، توانست با تبيين و تشريح اصولي شالوده‌هاي علمي و نظري خود، قوه عملي را نيز تحكيم و تعميق بخشد.براي روشن‌تر شدن اين موضوع، «عشق» را كه هم از مضامين پركاربرد و هم از كليدواژه‌هاي اين دو سنت به شمار مي‌آيد، از خلال دو اثر منتخب، يعني عبهرالعاشقين روزبهان بقلي و فصوص‌الحكم شيخ اكبر برگزيده‌ايم تا با مطالعه ديدگاه‌هاي هر يك در خصوص عشق، نتايج و بازخوردهايي را كه با تكيه بر اين مباني در اين هر دو سنت حاصل آمده است، بررسي كنيم.

Although Islamic mysticism can be categorized differently regarding the history, events, works, pioneers and founders of famous mystical groups, it seems dividing it in first and second traditions to be more comprehensive: from the beginning to 7th A.H, and from 7th A.H (from the advent of Ibn Arabi) till now. The aim of the present article is to study love in these traditions and to demonstrate the relation between theoretical and practical mysticism. Also, the attempt is made to show how the later category, the school of Ibn Arabi, could strength practical mysticism based on theoretical mysticism. For further explanation and making the points clearer, the concept of love, as the key word, will be studied in two selected works: Abhar al-Asheghin by Rouzbahan Bagali and Fusus al-Hikam by Ibn Arabi.