ارزيابي تنوع ژنتيكي در لاين هاي اصلاحي حاصل از توده هاي بومي كنجد (Sesamum indicum

Evaluation of Genetic Variation of the Breeding Lines Isolated from Sesame (Sesamum indicum L.) landraces

به منظور ارزيابي تنوع ژنتيكي در لاين هاي اصلاحي حاصل از توده هاي بومي كنجد، 70 ژنوتيپ در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با 2 تكرار، در سال 1387 مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه لاين هاي مورد مطالعه از لحاظ كليه صفات از جمله تعداد روز تا رسيدگي، ارتفاع بوته و عملكرد دانه با هم تفاوت معني دار داشتند. با توجه به تفاوت اندكي كه بين ضرايب تنوع ژنتيكي و فنوتيپي در اكثر صفات وجود داشت، اين طور استنباط مي شود كه اكثر تنوع مشاهده شده به علت عوامل ژنتيكي مي باشد. عملكرد دانه در ژنوتيپ ها بين 1089 تا 4650 كيلوگرم در هكتار متغير بود. يك لاين اصلاحي انتخاب شده از توده بيرجند داراي طولاني ترين دوره رسيدگي (170 روز) و ژنوتيپ يكتا داراي كمترين ميانگين (118 روز) براي اين صفت بود. ارتفاع بوته ژنوتيپ ها بين 123 تا 179 سانتي متر و صفت تعداد كپسول در بوته بين46 تا 181 عدد تغييرات داشت. در اين مطالعه صفت تعداد شاخه در بوته داراي بيشترين ميزان وراثت پذيري عمومي (1/81%) بود. وراثت پذيري عمومي عملكرد دانه 5/75 درصد بدست آمد. بر اساس تجزيه خوشه اي ژنوتيپ ها در 3 دسته مختلف قرار گرفتند و اختلاف معني داري در بين گروه ها براي صفات مختلف به جز تعداد روز تا رسيدگي وجود داشت. ژنوتيپ هاي گروه دوم داراي تعداد كپسول در بوته و عملكرد دانه بيشتري بودند و مي توان در برنامه هاي به نژادي از آن ها براي بهبود اين صفات استفاده كرد، ضمن اينكه از ژنوتيپ هاي گروه اول نيز مي توان براي بهبود و كاهش ارتفاع بوته و تعداد شاخه در بوته بهره برد.

This study was carried out to evaluate the genetic diversity of the breeding lines isolated from the sesame landraces. Seventy genotypes were evaluated in randomized complete block design with two replications in 2008. The results showed that there were significant differences among the genotypes for all of the studied traits such as days to maturity, plant height and seed yield. There was no difference between the phenotypic and genetic coefficients of variations for most of the traits, thus it was concluded that the majority of their observed variations was due to the genetic factors. The grain yield of the genotypes ranged from 1089 to 4650 kg/ha. One of the breeding line isolated from Birjand landrace had the highest mean of days to maturity (170 days) and Yekta genotype had the lowest mean for this trait (118 days). The range of plant height among genotypes was 123 to 179 cm and the mean of capsule per plant was ranged from 46 to 181. Branches per plant had the highest broad-sense heritability (81.1 %) and the estimated broad-sense heritability for grain yield was 75.5%. Cluster analysis classified the genotypes in three distinct groups and there were significant differences among these groups for all of the traits, except days to maturity. Genotypes classified in the second group had the most capsule per plant and grain yield and they can be used for genetic improvement of this trait. Meanwhile genotypes of the first group can be used for genetic improvement of plant height and branches per plant.