پژوهشي زبان‌شناختي در اصطلاحات و تعبيرات با مفهوم كار عبث و بيهوده در زبان روسي و مقابله آن با فارسي

A Comparative Linguistic Study of Idioms and Proverbs Denoting Futile Act in Russian and Persian

در اين مقاله به موضوع اصطلاحات و تعبيرات با مفهوم «بيهوده سپري كردن وقت» و «سرگرم امور عبث بودن» نزد مردم ايران و روسيه پرداخته شده است. روشن است كه بيهودگي در زبان و فرهنگ هر دو ملت ناپسنديده است. اصطلاحات، عبارات و ضرب‌المثل‌هايي را كه دلالت بر اين معنا دارند، در دو گروه بزرگ انجام كار بيهوده كه با سختي همراه نباشد و انجام كار بيهوده كه رنج و زحمت بسيار براي فاعل آن به همراه داشته باشد، تقسيم كرده‌ايم. در پاره‌اي از اين عبارات مانند «مگس شمردن» در زبان روسي و «مگس پراندن» در زبان فارسي شباهت در انديشه و ذهنيت هر دو ملت مشاهده مي‌شود و در پاره‌اي چون «مثل سنجاب دويدن در چرخ» در زبان روسي و «مثل اسب عصاري» در ادبيات فارسي، هر‌چند هر دو بر يك معنا دلالت دارند، اما در آن‌ها پيرنگ‌هاي فرهنگي متفاوتي مشاهده مي‌شود. در برخي از اين اصطلاحات در محيط كلامي روسي، اسطوره‌هاي يوناني مانند «سيزيف» وارد شده است. اشعار شاعران ايراني و ادبيات كلاسيك مانند داستان‌هاي كليله و دمنه در فارسي و افسانه‌هاي كريلوف در روسي در شكل‌گيري اين اصطلاحات و تعبيرات در دو زبان مورد بررسي، نقش بسزايي داشته‌اند. هدف اين پژوهش، دريافت معاني مشتركي است كه از طريق ضرب‌المثل‌ها القا مي‌شود و نيز درك عناصر مهم زباني كه بخشي از فرهنگ مشترك را تشكيل مي‌دهند و دريافتن اينكه آيا معاني مشترك و احياناً كاربرد الفاظ و ابزارها و مصالح و مواد زباني، براي بيان معاني مشترك در اين دسته از اصطلاحات، مثل‌ها و ضرب‌المثل‌ها مصداق دارد يا نه؟

The present paper examines Persian and Russian idioms and proverbs denoting "waste of time" and "futile acts". It is obvious that idleness is accepted and approved of in neither cultures. The proverbs and idioms denoting idleness are divided into two broad categories: idle works done with no difficulty, and idle works that cause enormous difficulty. Some of these expressions illustrate a resemblance in the mentality of people in both cultures, like “counting flies” in Russian and “shooing flies” in Persian. There are other expressions in Persian and Russian that on the surface convey the same meaning, but they have differing cultural backgrounds, such as “running like a squirrel in a wheel” in Russian and “like an assari hourse” (methl-e asb-e ass?r?) in Persian. Some figures of Greek myths such as Sisyphus have entered Russian idioms. The poems of Iranian poets and our classic literature like “Kelil-e va Demneh” and Russian works like the fables of Krilov have had a profound impact upon the development of these proverbs and idioms.