بررسي سرانجام جمشيد، پادشاه اساطيري در مآخذ گوناگون

A Study on Jamshidʹʹs Destiny

جمشيد شخصيتي اسطوره‌اي است كه به دليل ارتكاب به گناهي كه ماهيت آن دقيقاًًً مشخص نيست در بيشتر روايات ايراني، قدرت، پادشاهي، فرّه و جاودانگي خويش را از دست مي دهد، در جهان سرگردان و سرانجام بوسيله ضحاك ديو كشته مي شود. در منابع آمده است كه فرمانروايي جم عموماً دوراني به شمار مي رفته كه درآن سعادتي مطلق عاري از آميختگي حكمفرما بوده است، اما اين شكوه و قدرت جاويد بر اثر ارتكاب به گناه ناگهان از بين مي رود و چهره درخشان جمشيد كه به عنوان يكي از بهترين پادشاهان اساطيري قلمداد شده بود، تاريك مي گردد و دوران طلايي فرمانروايي اش به پايان مي رسد. روايات به جا مانده از سرانجام او و علّت هبوطش تصويرهاي بسيار متفاوتي از او ارايه مي دهد. در يك روايت او و خاندانش يزدان‌پرست معرفي مي شوند و در روايتهاي ديگر پادشاهي كامجو و نافرمان؛ كه گناه او دو گونه است: يكي خوردن و خوراندن گوشت و ديگري ادعاي خدايي و سركشي از بندگي اورمزد. در اين مقاله سعي شده است تا گوشه هاي تاريك سرانجام اين پادشاه آرماني كهن بازسازي شود و روايتها در منابع گوناگون با يكديگر مقايسه و بررسي شود و ريشه اين تفاوتها به دست بيايد. همچنين اين مساله كه آيا حقيقتاً جمشيد مرتكب گناه شده است نيز به چالش كشيده شود و با كنار هم گذاشتن روايات منابع و نظرات گوناگون به بررسي آن پرداخته مي شود.

According to most of the Iranian narratives, Jamshid is a mythical character who lost his power, kingship, charisma, and immortality because of committing a sin which its nature is not known exactly; and at last, he was wandering for a while and then was killed by Zahhak. According to whatever mentioned in old sources, Jamʹs era represents a time of pure happiness. However this everlasting dignity and power is deteriorated due to committing a sin by him, and he who once considered as one of the best mythical kings, lost his face, in a way that his golden age came to a bitter end. In various stories remained about his fate and downfall he and his life are portrayed very differently. While in a number of stories he and his dynasty are considered as the God worshipers, others refer to him as a deviant and unbeliever in God. It is claimed that he have committed two types of sins, among them eating and feeding animal flesh, disobeying ?rmazd and also claiming to be God. In the present study we try to reveal some of the dark aspects related to this ancient king, and by comparing existing stories, this study tries to shed light on these differences. Besides, we try to answer this question that whether or not Jamshid has really committed a sin, by comparing different viewpoints provided about the problem.