بررسي تطبيقي مراحل سلوك در منطق‌الطير عطار و يوگاسوتره‌هاي پاتنجلي

The Mystical Stages in Manteq-al Tyr of Attar and Yoga Sutras of Patanjali: A Comparative Study

مراحل سلوك در يوگاسوتره، هشت مرحله و در منطق‌الطير عطار هفت وادي است. سالك طريقت در هر دوي آنها ابتدا از شريعت، اخلاقيات شرعي و قواعد انضباطي آغاز مي‌كند و به مراحل لطيف‌تر سلوك قدم مي‌نهد و پس از عبور از اين مراحل به نوعي يگانگي و به اصطلاح، «فنا» (در منطق‌الطير) يا «سمادهي» (در مكتب يوگا) مي‌رسد؛ با اين تفاوت ساختاري كه سالك عرفان اسلامي در پي وحدت با خداوند است اما سالك يوگايي در پي وحدت با خويشتن.اين مقاله آموزه‌هاي عرفاني در يوگاسوتره‌ها و منطق‌الطير را با تاكيد بر وادي‌هاي هفت‌گانه و مراحل هشت‌گانه سلوك به صورت تلفيقي مورد بررسي و مقايسه قرار مي‌دهد و اختلافات و اشتراكات آنها را بيان مي‌كند.

Mystical stages in Yoga Sutras are eight stages, and in Manteq-altayr of Attar are seven places. The pilgrims of both of these paths begin their works with religious law, ethics and discipline rules to reach to the more subtle stages of mysticism. After passing these stages, the pilgrims achieve the “unity”, or a kind of “Fan?” (i.e. annihilation) in Manteq- altayr, and “Samadehi” in Yoga; the difference between them lies in the fact that the pilgrim of Islamic mysticism seeks unity with God, but the pilgrim of Yoga seeks unity with himself. This article tries to compare mystical doctrine in Yoga Sutras and Manteq-altayr to show their similarities and differences.