كاركردهاي عناصر حماسي و اساطيري شاهنامه در ديوان و حديقه‌الحقيقه سنايي1

Epic and Mythical Elements in Shānameh and Hadighat-al-Haghigheh and Divan of Sanāi

در ادبيات كلاسيك فارسي از سنايي به عنوان يكي از نخستين حلقه‌هاي نوآوري و گسترش درونمايه شعري در جهات مختلف مدحي، عرفاني و خصوصاً تعليمي و حكمي ‌نام مي‌برند. او در پرتو بينش عرفاني و اخلاقي، نگرشي نو به مضامين و عناصر مختلف شعر- اعم از غنايي، حماسي و غيره- داشته است. در اين جستار برآنيم تا به اين پرسش پاسخ دهيم كه سنايي چگونه عناصر حماسي و اساطيري شاهنامه را در حديقه‌الحقيقه و ديوانش به كار گرفته است و شيوه نگرش وي به اين عناصر چگونه بوده است؟ نگارندگان پس از مطالعه اشعار و استخراج اين عناصر دريافتند كه سنايي از آنها در چهار محور عمده زيبايي‌شناسي، تعليمي، عرفاني و ستايشي بهره برده است و ميزان كاربرد اين عناصر به ترتيب كميّت عبارت بوده از: ستايشي، تعليمي، زيبايي‌شناسي و عرفاني.

In Persian classic literature, San?i is considered as one of the first innovative poets who have helped to expand poetic theme in various aspects such as panegyric, mystical and especially didactic and philosophical ones. Having mystical and ethical insights, he has had a new attitude to various poetic contents and elements, including lyric, epic and so forth. In this research, we are going to answer this question: how has San?i applied the epic and mystic elements of Sh?nameh in Hadighat-al-Haghigheh and his Divan; and in what way did he look at these elements? On this basis, we conclude that San?i has employed these elements on aesthetic, didactic, mystic and panegyric bases respectively.