بررسي رفتار چرايي و انتخاب جيره غذايي بز نژاد مرغز استان كردستان (مطالعه موردي: مراتع شهرستان قروه)

Evaluation of grazing behavior and diet selection of Marghoz breed goat in rangeland of Kurdistan province (Case study: Ghorveh)

در اين تحقيق خوشخوراكي و شاخص ارزش رجحان گونه هاي گياهي مورد چراي بز نژاد مرغز در دو مرحله فنولوژيكي (رشد رويشي و گل دهي كه دام در عرصه حضور داشت) در مراتع كوهستاني استان كردستان مورد ارزيابي قرار گرفت. خوشخوراكي و شاخص ارزش رجحاني 30 گونه از گونه هاي گياهي در اين دو مرحله با استفاده از سيستم چراي آزاد به روش زمان سنجي محاسبه گرديد. جهت مقايسه خوشخوراكي و همچنين ارزش رجحاني گونه هاي گياهي در هر مرحله فنولوژيكي از آزمون تجزيه واريانس يكطرفه استفاده شد. همچنين جهت مقايسه هر كدام از دو ويژگي فوق در هر يك از گونه هاي گياهي بين دو مرحله فنولوژيكي از آزمون t غير جفتي استفاده شد. در مرحله رشد رويشي گونه هاي Tragopogon montanua و Poterium sanguisorba به ترتيب با ميانگين 66/2 و 25/2 درصد بيشترين شاخص ارزش رجحان را داشتند و گونه هاي Lathyrus satives وCherophyllum macrospermum به ترتيب با ميانگين16/3 و 39/2 درصد داراي بيشترين شاخص رجحان در مرحله گلدهي بودند. تحت تاثير مرحله فنولوژيكي، ارزش رجحاني برخي از گونه ها داراي اختلاف و برخي فاقد اختلاف معني داري بودند. همچنين بين خوشخوراكي گونه هاي گياهي در هر مرحله فنولوژيكي اختلاف معني داري وجود داشت. با توجه به چراي غير قابل تصور بز از ساقه هاي گل دهنده گونه هاي سمي مثل فرفيون و گونه هاي مهاجم مثل ورك مي توان از آن به عنوان يك عامل كنترل كننده بيولوژيكي گونه هاي سمي و مهاجم در مرتع استفاده نمود.

In this study, palatability percentage and preference index of plant species that are being grazed by Marghoz breed goats was measured in two different phenological stages (vegetative growth and flowering) in mountainous rangelands of Kurdistan. The palatability and preference index of 30 species in both of phenological stages were investigated using free grazing system and the method of time consumption. One way ANOVA and post-hoc tests were used to compare the palatability and also preference index between the species in each phenological stage separately. In addition, paired sample t-test was applied to compare the palatability and preference index of each species between the two phenological stages. The results showed that Tragopogon montanua and Poterium sanguisorba had the highest preference value at the vegetative stage with an average of 2.66 and 2.25, respectively. While, in the flowering stage, Lathyrus satives and Cherophyllum macrospermum had the highest preference value of 3.16 and 2.39, respectively. In addition, there was a significant variation of preference values between the two stages. Some species showed increasing, decreasing or constant preference values between the two stages. There was a significant variation of palatability between species in each phenological stage and between the two phenological stages. As the goat grazed flowering stems of toxic species such as Ephorbia heliscopia and invasive species such as Hultemia persica,so they can be used as a biological measure to control toxic and invasive species in the rangelands.