توسعه سرمايه اجتماعي بر اساس آموزه‌هاي قرآني

The Development of Social Capital Based on the Holy Quran Teachings

چكيده سرمايه يكي از عوامل مهم رشد و توسعه اقتصادي در جوامع انساني محسوب مي‌شود. نيروي كار و عوامل فيزيكي بهعنوان سرمايه فيزيكي اولين نوع سرمايه است كه مورد توجه قرار گرفت، اما گذشت زمان مبين اين نكته اساسي بود كه عوامل فيزيكي نمي‌تواند تنها عامل توجيه رشد و توسعه جوامع باشد؛ بنابراين پسماند رشد الزاماً ناشي از عوامل غيرفيزيكي است. با اين وجود توجه به نيروي انساني به‌عنوان دومين نوع سرمايه نيز نتوانست توجيه كننده پسماند رشد باشد.از اين‌رو، صاحب‌نظران علوم اجتماعي ضمن تبيين مفهوم سرمايه اجتماعي به‌عنوان سومين نوع سرمايه آن را به‌عنوان يكي از پيش‌شرط‌هاي اساسي توسعه جوامع امروزي مطرح كرده‌اند. با وجود اينكه واژه سرمايه اجتماعي در سال‌هاي اخير وارد حوزه علوم اجتماعي و اقتصادي شده است و دريچه تازه‌اي را در تحليل و علت‌يابي مسايل اجتماعي و اقتصادي گشوده است؛ بيش از هزار و چهارصد سال پيش دين اسلام اساس روابط پيروان خود را بر مبناي غني‌سازي سرمايه اجتماعي بنيان نهاد. قرآن كريم به‌عنوان محور تعاليم اسلامي، در قالب ارايه راهكارهايي در راستاي بهينه‌سازي روابط فردي و گروهي و تحريم عملكردهايي كه ارتباطات سالم اجتماعي را تخريب مي‌كند، منشور عملي غني‌سازي سرمايه اجتماعي است. ازاين‌رو، نويسندگان مقاله به شيوه تحليلي ضمن بررسي آيات قرآن كريم به استنتاج آموزه‌هاي مبتني بر توسعه سرمايه اجتماعي قرآن كريم پرداخته و به نتايج ذيل دست يافته‌اند. تاكيد قرآن بر بهبود روابط خانوادگي به منظور غني‌سازي سرمايه اجتماعي در كانون خانواده و به‌تبع آن جامعه است. براين اساس روابط خانوادگي بايد بر پايه احترام و اعتماد باشد. تقويت وجوه مشترك بين افراد، توصيه به رافت و مهرباني، انفاق، سفارش به وفاي عهد، بهينه‌سازي روابط اقتصادي، پرهيز از عوامل تضعيف‌كننده سرمايه اجتماعي، عمده‌ترين راهكارهاي ارايه‌شده در قرآن كريم در راستاي غني‌سازي سرمايه اجتماعي در جامعه است.

Capital is one of the important factors of economic growth and development in human societies. Labor and physical factors as physical capital is the first type of capital that took into consideration, but the passage of time revealed the basic point that physical factors cannot be the only factor justifying the growth and development of communities; so, growth waste necessarily arising from the non-physical factors. Nevertheless, pay attention to the manpower as the second type of growth waste also could not be justified growth waste. Hence, the experts of the social sciences, while explaining the social capital concept as the third type of funds, also have proposed that it is one of the basic preconditions for the development of modern societies. Although, in recent years, the term of ‘social capital’ have been entered the field of social and economic sciences and has been opened a new valve in the analysis and cause-finding of social and economic issues; More than 1400 years ago, Islam was established the basis of your followers relationships on the social capital enrichment. The Holy Quran, as an axis of Islamic teachings, in the form of providing methods along to optimization individual and group relationships and prohibition of performances that destroy healthy social communication, is practical charter of social capital enrichment. Therefore, the authors of this article, in the analytical way, meanwhile examining the Holy Quran verses, have deal to deduce social capital development from the teachings of the Holy Quran and have achieved the following results. Quran’s emphasis on the improvement of family relationships is to enrichment the social capital in the family and its following the society. So consequently, the basis of family relationships must be based on the respect and trust. Strengthening the common factors between individuals, advising to affection and kindness, almsgiving, recommendation to promise kept, ordering to economic relations optimization, avoiding from social capital weakening factors, is the most principal methods that presented in the Holy Quran in order to social capital enrichment in the society. Keywords: Development, Social Capital, The Holy Quran.