اثر شوري كلريد سديم و غرقاب خاك بر غلظت برخي عناصر كم مصرف در ذرت سينگل كراس 704

Effects of NaCl Salinity and Soil Waterlogging on the Concentrations of Some Micronutrients in Corn, Single Cross 704

در اين تحقيق، اثر شوري و غرقاب خاك بر غلظت آهن، روي، مس و منگنز بخش هوايي و ريشه ذرت علوفه اي (Zea mays L.) رقم سينگل كراس 704 در شرايط گلخانه اي مطالعه گرديد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي و با سه تكرار انجام شد. فاكتورهاي آزمايشي شامل مدت غرقاب خاك در پنج سطح (0، 2، 4، 8 و 20 روز) و قابليت هدايت الكتريكي (EC) عصاره اشباع خاك در چهار سطح (11/0، 2، 4 و 8 دسي زيمنس بر متر) بودند. براي بستر رشد گياه از يك خاك شن لومي و براي ايجاد سطوح شوري در آن از نمك كلريد سديم استفاده گرديد. فاكتورهاي شوري و غرقاب به طور هم زمان و در مرحله پنج برگي گياه اعمال گرديد. گياهان پس از 60 روز رشد برداشت شدند و غلظت آهن، روي، مس و منگنز بخش هوايي و ريشه آن‌ها اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه در شرايط غيرغرقاب، با افزودن نمك كلريد سديم به خاك، غلظت آهن، مس و منگنز بخش هوايي و غلظت آهن، روي و مس ريشه ذرت كاهش ولي غلظت روي بخش هوايي افزايش يافت در حالي كه غلظت منگنز ريشه تغيير معني داري نكرد. در شرايط غرقاب، اثر افزودن كلريد سديم بر غلظت آهن، روي، مس و منگنز در بخش هوايي و ريشه ذرت به مدت غرقاب خاك بستگي داشت. بدون افزودن كلريد سديم، غلظت آهن، مس و منگنز بخش هوايي و غلظت آهن، روي و مس ريشه در شرايط غرقاب كمتر از شرايط غيرغرقاب بود در حالي كه غلظت روي بخش هوايي و منگنز ريشه در شرايط غرقاب تفاوت معني داري با شرايط غيرغرقاب نداشت. در شرايط كاربرد كلريد سديم، اثر مدت غرقاب خاك بر غلظت آهن، روي، مس و منگنز در بخش هوايي و ريشه به سطح شوري بستگي داشت. گياه ذرت در شرايط شور (4 و 8 دسي زيمنس بر متر) روي را در بخش هوايي و در شرايط غيرشور (11/0 و 2 دسي زيمنس بر متر) در ريشه انباشته كرد. در شرايط غرقاب و غيرغرقاب، غلظت روي در بخش هوايي بيشتر از ريشه بود. در تمامي شرايط مورد مطالعه، گياه ذرت آهن، مس و منگنز را در ريشه انباشته كرد. نتايج نشان داد كه حتي دوره هاي كوتاه غرقاب خاك بر غلظت آهن، روي، مس و منگنز بخش هوايي و ريشه ذرت علوفه اي اثر معني داري داشت.

In this research, the effects of salinity and soil waterlogging on the concentrations of Fe, Cu, Zn and Mn in forage corn (Zea mays cv. single cross 704) shoot and root were studied in greenhouse conditions. A factorial experiment on the basis of completely randomized design with three replications was performed. The experimental factors were duration of waterlogging in five levels (0, 2, 4, 8, 20 days) and soil saturated extract electrical conductivity (EC) in four levels (0.11, 2, 4, 8 dS/m). A loamy sand soil for plant growth substrate and NaCl salt for establishing the levels of salinity were used. The salinity and waterlogging factors imposed simultaneously at the five-leaf stage of plant growth. The plants were harvested after 60 days of growth and the concentrations of Fe, Cu, Zn and Mn in shoot and root were determined. The results showed that under non-waterlogged conditions, by addition of NaCl salt, the concentrations of Fe, Cu and Mn in shoot and those of Fe, Cu and Zn in root were decreased but that of Zn in shoot was increased; while the root concentration of Mn did not change significantly. Under waterlogged conditions, the effect of NaCl addition on the concentrations of Fe, Cu, Zn and Mn in shoot and root was dependent on the duration of soil waterlogging. Without NaCl addition, the shoot concentrations of Fe, Cu and Mn and the root concentrations of Fe, Cu and Zn were lower under waterlogged conditions than non-waterlogged conditions, while the concentration of Zn in shoot and that of Mn in root under waterlogged conditions were not significantly different from non-waterlogged conditions. At NaCl added conditions, the effect of the duration of soil waterlogging on the concentrations of Fe, Cu, Zn and Mn in shoot and root was dependent on the salinity level. The corn plant accumulated Zn in shoot under saline conditions (4 and 8 dS/m) and in root under non-saline conditions (0.11 and 2 dS/m). The Zn concentration of shoot was greater than that of root under waterlogged and non-waterlogged conditions. In all studied conditions, the corn plant accumulated Fe, Cu and Mn in root. The results demonstrated that even short periods of soil waterlogging had significant effect on the Fe, Cu, Zn and Mn concentrations of shoot and root of forage corn.