تجزيه عليت بين عملكرد دانه و برخي صفات زراعي لوبيا (Phaseolus vulgaris L.) درشرايط كنترل و آلودگي ويروس موزاييك معمولي لوبيا (Bean Common Mosaic Virus)

Path analysis of yield and yield components in bean (Phaseolus vulgaris L.) under controlled and BCMV infection conditions

چكيده به منظور بررسي روابط علت و معلولي عملكرد دانه با برخي صفات زراعي در ژنوتيپ هاي لوبيا و تعيين سهم آن دسته از صفات كه بيشترين تاثير را بر عملكرد دارند، آزمايشي با 25 ژنوتيپ در دو شرايط بدون آلودگي و آلودگي به وسيله ويروس موزاييك معمولي لوبيا (Bean common mosaic virus ) در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. ابتدا ضرايب همبستگي فنوتيپي صفات با يكديگر محاسبه شد. در شرايط بدون آلودگي صفات تعداد ساقه فرعي، شاخص برداشت و طول دوره زايشي و در شرايط آلودگي تعداد دانه در بوته، تعداد دانه در غلاف و شاخص برداشت با عملكرد دانه همبستگي معني دار در سطوح احتمال 05/0 و 01/0 نشان دادند. جهت تعيين سهم صفاتي كه بيشترين تاثير را بر عملكرد دانه داشتند از تجزيه رگرسيون گام به گام و متعاقب آن از تجزيه عليت استفاده شد. در تجزيه رگرسيون گام به گام صفت عملكرد دانه به عنوان متغير وابسته وساير صفات به عنوان متغير مستقل قرار گرفتند. در شرايط بدون آلودگي به ترتيب صفات تعداد ساقه فرعي، شاخص برداشت، وزن بوته و طول ساقه اصلي وارد مدل رگرسيوني شده و در مجموع 84 درصد از تغييرات عملكرد را توجيه نمودند. در شرايط آلودگي نيز به ترتيب شاخص برداشت، وزن بوته و تعداد دانه در غلاف وارد مدل گرديدند و مجموعاً 93 درصد از تغييرات عملكرد را توجيه نمودند و به دليل معني دار بودن ضرايب رگرسيون ناقص در مدل باقي ماندند. بر اساس نتايج حاصل از اين تحقيق شاخص برداشت به عنوان يك معيار گزينش مناسب جهت انتخاب ارقام پر محصول لوبيا در هر دو شرايط بدون آلودگي و با آلودگي معرفي شد. بعد از اين صفت بر اساس نتايج حاصل از تجزيه عليت در شرايط بدون آلودگي، صفت تعداد ساقه فرعي و در شرايط آلودگي، تعداد دانه در غلاف به عنوان معيارهاي مناسب معرفي مي گردند.

Abstract In order to study cause and effect of seed yield with some agronomical traits in bean genotypes, two experiments were conducted under field conditions. Twenty five common bean genotypes were sown in 2 separate RCB design with three replications under non-infected and infected conditions. First, phenotypic correlation coefficient of traits with each other was counted. At non-infected conditions number of secondary stem, harvest index, reproduction period and under infected conditions number of seeds in plant, number of seeds in pod and harvest index showed significant correlation with seed yield at 0.05 & 0.01 probability levels. Stepwise regression and then path analysis were used to determine the traits that were effective on seed yield. In stepwise regression analysis seed yield was the dependent and other traits were as independent variables. At non-infected conditions number of secondary stem, harvest index and main stem length were entered in regression model respectively and explained 84% of seed yield variations. In this manner, under infected conditions, harvest index, plant weight and number of seeds in pod justified 93% of seed yield variations. On the basis of achieved results, harvest index was introduced as profitable selection index at non-infected and infected conditions. In order to results of path analysis after harvest index at non-infected conditions number of secondary stem and at infected conditions number of seeds in pod were introduced as suitable indices.