تاثير مقادير مختلف نيتروژن بر خصوصيات رشدي و صفات كمي و كيفي چغندرقند پاييزه

Effect of nitrogen rates on growth characteristics, yield and quality of autumn -sown sugar beet

به منظور بررسي تاثير مقادير مختلف نيتروژن بر اجزا عملكرد، سهم هريك از قسمت‎هاي مختلف گياه چغندرقند در كشت پاييزه از ماده خشك كل، تعداد برگ، شاخص سطح برگ، سرعت پوشش سايه‎انداز و ميزان جذب نيتروژن، اين آزمايش در سال‎هاي 1382 و 1383 در مركز تحقيقات كشاورزي صفي‎آباد دزفول اجرا گرديد. در اين تحقيق پنج مقدار نيتروژن شامل صفر، 60، 120، 180 و 240 كيلوگرم در هكتار و دو رقم منوژرم شيرين و رسول در يك آزمايش فاكتوريل در قالب طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي با چهار تكرار بررسي شد. سال‎هاي آزمايش از نظر بيشتر خصوصيات كمي و كيفي چغندرقند با يكديگر اختلاف معني‎داري نشان دادند. در سال اول بين اثرات مقادير نيتروژن بر روي عملكردريشه تفاوت معني‎داري وجود نداشت و در يك گروه قرار گرفتند (ميانگين 93 تن در هكتار)، در حالي كه درصد قند به طور معني‎داري تحت تاثير مصرف نيتروژن قرار گرفت و بالاترين مقدار (7/13درصد) مربوط به سطح نيتروژن صفر بود. در سال دوم تيمارهاي نيتروژن از نظر عملكردريشه با يكديگر اختلاف معني‎دار نشان دادند و بالاترين عملكرد مربوط به سطح نيتروژن 240 كيلوگرم در هكتار (9/80 تن در هكتار) بود، اما از نظر درصد قند بين آن‎ها اختلاف معني‎داري وجود نداشت. در هر دو سال بين دو رقم مورد بررسي از نظر كليه خصوصيات كمي و كيفي اختلاف معني‎دار وجود نداشت. افزايش مصرف نيتروژن موجب افزايش سهم دمبرگ و طوقه و كاهش سهم ريشه از بيوماس كل نموده، اما بر سهم ماده خشك برگ از بيوماس كل تاثيري نداشت. در سال اول تيمارهاي نيتروژن از نظر تعداد برگ، شاخص سطح برگ و زمان سايه‎انداز كامل با يكديگر اختلاف معني‎دار نشان ندادند، درحالي كه در سال دوم بين تيمارها اختلاف معني‎دار وجود داشت، به طوري كه افزايش نيتروژن موجب افزايش شاخص سطح برگ، تعداد برگ و تسريع در زمان كامل شدن سايه‎انداز گرديد. در سال اول بين سطوح مختلف نيتروژن از نظر تاثير بر مقدار نيتروژن قسمت‎هاي مختلف گياه اختلاف معني‎داري وجود نداشت و مقدار كل نيتروزن جذب شده به‎وسيله چغندرقند در آخر دوره رشد در حدود 574 كيلوگرم در هكتار بود. درسال دوم مقدار نيتروژن جذب شده از خاك به‎وسيله چغندرقند تحت تاثير سطوح نيتروژن مصرفي قرار داشت به طوري‎كه مقدار نيتروژن حذب شده در سطوح نيتروژن صفر و 240 كيلوگرم در هكتار به ترتيب 186 و 351 كيلوگرم در هكتار بود.

This study was conducted to determine the effect of variable nitrogen supply on yield parameters of two sugar beet varieties, as well as on biomass allocation to different parts of sugar beet plant at Safi-Abad Agric. Res. Center during 2003-4 and 2004-5. Five nitrogen rates (0, 60, 120, 180 and 240 kgha-1) and two monogerm sugar beet varieties (Shirin and Rasol) were arranged as factorial in a randomized complete block design with four replications. There was a significant difference between years for most sugar beet yield parameters. In the first year, nitrogen had no significant effect on root yield (mean of five rates was 93 t/ha) but changed sugar content significantly. N0 had the highest sugar content (13.7%). In the second year, root yield was influenced significantly by nitrogen so that N240 produced the highest root yield (80.9 tha-1) whereas sugar content did not change significantly. There were no significant differences between two varieties for all yield parameters in the two years. Increasing N shifted allocation of biomass to petiole and crown and reduced its allocation to root. But no differences between nitrogen rates for biomass allocation to leaf were found. All nitrogen rates had same leaf number, leaf area index and canopy closure during the first year, but during the second year increasing nitrogen levels accelerated canopy closure and increased leaf number and leaf area index. Nitrogen had no significant effect on nitrogen content and nitrogen uptake of different plant parts in the first year. Total nitrogen uptake by sugar beet at the end of season was 574 kgha-1 in the first year. In the second year, total nitrogen uptake was influenced by application of nitrogen, so that uptakes in 0 and 240 kgha-1 N were 186 and 351 kgha-1 respectively.