بررسي ميزان ساكارز در ريشه گياه سگ دندان خاردار (Pycnocycla spinosa Decne. exBoiss) به‎روش پلاريمتري

Determination of sucrose content in Pycnocycla spinosa Decne. exBioss root using polarimetry method

گياه سگ دندان خاردار (Pycnocycla spinosa) از خانواده‎ي چتريان است كه بيشتر در مناطق كوهستاني در استان‎هاي اصفهان، يزد و فارس مي‎رويد. ميزان قابل توجهي ساكارز در ريشه‎ي اين گياه وجود دارد. جهت تعيين بهترين زمان برداشت گياه، از ابتداي فصل رويش به صورت هفتگي ريشه گياه جمع‎آوري و با استفاده از دستگاه پلاريمتر ميزان ساكارز ريشه آن اندازه‎گيري شد. نتايج نشان داد، ميزان ساكارز ريشه گياه سگ دندان خاردار از هفته‎ي اول تا دهم برداشت روندي افزايشي دارد و سپس تا هفته هفدهم دوباره كاهش مي‎يابد. كم‎ترين مقدار آن در هفته دوم برداشت در پانزدهم ارديبهشت ماه برابر با 5/8 درصد و بيشترين مقدار آن در هفته دهم برداشت در نهم تيرماه برابر با 0/17 درصد وزن خشك ريشه تعيين شد، هم چنين كمترين مقدار قند معادل با 6/2 درصد و بيشترين مقدار آن برابر با 3/5 درصد وزن‎تر ريشه‎ي گياه بود. با توجه به نتايج به‎دست آمده بهترين زمان برداشت ريشه از اوايل تير ماه تا اوايل مرداد ماه است، تا به‎توان بيشترين مقدار ساكارز را در فرآيند استخراج از ريشه گياه به‎دست آورد. نظر به اين‎كه درصد تقريبي ساكارز در ساقه گياه نيشكر بين 17-12 و در ريشه چغندرقند بين 18-14 درصد وزن‎تر گياه است و اين دو گياه به عنوان منابع اصلي تامين‎كننده شكر اقليم مناسب خود را دارا مي‎باشند به نظر مي‎رسد كه ريشه گياه سگ دندان خاردار در صورتي كه فاقد تركيبات سمي و مضر باشد پس از مطالعات كافي به‎تواند به عنوان يك گزينه مناسب زراعي در مناطق و زمين‎هاي غيرمرغوب جهت توليد شكر منظور شود. پيشنهاد مي شود اين گياه به‎عنوان يك منبع طبيعي گياهي شيرين‎كننده داراي ساكارز مورد مطالعه قرار گيرد.

? Pycnocyla spinosa (Umbellifereae) is a wild growing plant in Isfahan, Fars, and Yazd provinces, Iran. The roots of the plant contain substantial amount of sucrose. Seasonal variation of sucrose in the plant was evaluated in order to find out the best collection time for the plant. The root of the plant was collected weekly. The sucrose content of the roots was determined using polarimetr. The results indicate that the best time of collection of P. spinosa is in July. It seems P. spinosa can be considered as a source of sucrose for further agrochemical studies.