بررسي اپيدميولوژي هاري و حيوان گزيدگي در استان‌هاي حاشيه درياي خزر

Epidemiological study of rabies and animal bites in Caspian sea littoral provinces

هاري يك بيماري ويروسي كشنده و قابل انتقال بين انسان و انواع حيوانات خونگرم مي‌باشد. عامل آن ويروسي عصب دوست از خانواده را بدو ويريده و جنس ليسا ويروس است كه از طريق گاز گرفتن، نسوج مخاطي، تنفس، جفت، وسايل آلوده و پيوند اعضا انتقال مي‌يابد (4، 9 و 13). اين بررسي گذشته‌نگر در فاصله زماني 1385-1375 با جمع‌آوري داده‌هاي موارد انساني و حيواني هاري و موارد حيوان گزيدگي استان‌هاي گيلان، گلستان و مازندران انجام گرفت. تحليل داده‌ها با آناليز رگرسيون و آزمون مربع كاي و به كمك نرم‌افزار آماري SPSS انجام گرفت. در طي اين مدت 1249 مورد (716 مورد از گلستان، 369 مورد از مازندران و 164 مورد از گيلان) هاري حيواني گزارش شده است كه روند نزولي در بروز موارد وجود دارد. هاري در اين ناحيه در 18 گونه پستاندار اهلي و وحشي مشاهده گرديد كه بيشترين موارد آن مربوط به گرگ و سگ مي‌باشد. در گلستان و مازندران بر خلاف گيلان هاري وحشي غالب است. بيشترين توزيع مكاني حيواني هاري مربوط به شهرهاي گنبد، مينودشت، بندرتركمن و نور بوده است. توزيع فصلي موارد حيواني هاري در بهار، تابستان، پاييز و زمستان به ترتيب 4/27، 7/22، 9/26 و 23 درصد موارد است. در طي اين مدت 175843 مورد حيوان گزيدگي (22% از گيلان، 5/32% از مازندران و 5/45% از گلستان درصد) گزارش شده است كه روند صعودي در بروز موارد مشهود مي‌باشد. طي اين مدت 6 مورد هاري انساني از حاشيه درياي خزر گزارش شده است. تمام اين موارد مذكر بودند. حيوان مهاجم در83 درصد موارد سگ و در 17 درصد موارد روباه بود. متوسط دوره نهفتگي در بيماران 100 روز و متوسط سن مبتلايان 2/26 سـال بود. با توجه به فراواني موارد هاري گرگ و سگ در حاشيه درياي خزر و حركت اين حيوانات به سمت شهرها و روستاها همكاري بيشتر سازمان‌هاي مسيول براي كنترل اين بيماري ضروري است.

This retrospective study was related to Gilan, Golestan and Mazandaran provinces to assess epidemiological situation of human and animal rabies and bitten humans during 1996-2007. Data analysis was performed by Regression analysis and Chi-square test using SPSS software. The results of this study indicated that during these eleven years, 1249 cases of animal rabies have occurred in the Caspian sea littoral (716 cases from Golestan, 369 cases from Mazandaran and 164 cases from Gilan). Descending trend in incidence of animal rabies was obvious. Rabies was observed in 18 species of the domestic and wild mammalian in this region. The most relative frequencies of animal rabies belonged to wolves and dogs. In the Golestan and Mazandaran, unlike Gilan, sylvatic type of rabies was dominant. The highest distribution of animal rabies was found in Gonbad, Minoodasht, Bandar Torkaman and Nour cities. According to seasonal distribution, 27.4%, 22.7%, 26.9% and 23% of cases in spring, summer, autumn and winter occurred respectively. Among the 175843 animal bites in Caspian sea, 22%, 32.5% and 45.5% of them belonged to Gilan, Mazandaran and Golestan respectively. Ascending trend in incidence of animal bites was obvious. During this time, six human fatalities due to rabies were reported, 100% male, 83% of them were bitten by dogs and 17% by foxes. The average incubation period was 100 days. The mean age of victims was 26.2 years. Due to the frequency of wolf and dog rabies in Caspian sea littoral and movement of these animals to cities and villages, public health authorityʹs notification for disease control seems in order.