نقد و بررسي نظريه حركت فيلوپونس از ديدگاه ابن‌سينا

Examination and Criticism of Philoponusʹʹs Theory of Movement from Avicennaʹʹs Point of View

فيلوپونس مشهور به يحيي نحوي پس از هزار سال به ردّ نظريه حركت ارسطو دست زد. از ديدگاه ارسطو با انتقال قوه محرك به لايه‌هاي محيط و بموجب قوه انتقالي محيط به متحرك، حركت پرتابي استمرار مي يابد. يحيي نحوي ضمن نقد ارسطو معتقد است كه هر حركتي اعم از حركت طبيعي يا قسري به موجب قوه موثر دروني است و محيط همواره نقش مقاوم دارد نه محرك و برخلاف آنچه ارسطو تصور مي كند، حركت طبيعي اجسام براي رسيدن به حيّز و مكان طبيعي نيست و حركت قسري به علّت انتقال قوه از محيط استمرار نمي يابد، بلكه به واسطه انتقال قوه از محرك به متحرك، حركت در متحرك ايجاد شده و موجب استمرار آن مي شود. برخلاف نظر برخي از محققين غربي كه در پيگيري نظريه كلاسيك ديناميك، نظريه حركت يحيي نحوي را مبناي ريشه‌يابي‌هاي خود قرر داده و آن را داراي اصالت و تاثير بر نظريه‌هاي بعدي مي دانند، ابن سينا از روش علمي او ناخرسند بوده و كار او را به دليل وارد كردن عناصر مابعدالطبيعي مورد نقد و بررسي قرار مي دهد. ترديدها و پرسش‌هايي از جمله اينكه: آيا اين قوه موثر دروني قبل از حركت در جسم بوده است و اگر بوده، چطور موجب حركت نبوده است؟ اگر حركت خودبخودي است به چه علت حركت جسم متوقف مي‌شود؟ و آيا جسم به خودي خود قوه دروني اش را مصرف مي كند؟... در اينجا وجود دارند كه در اين مقاله ابتدا مسايلي كه يحيي نحوي با آن مواجه بوده و نظريه حركت وي را مورد بحث قرار داده و سپس نقدهاي ابن سينا بر اين نظريه را مورد كاوش قرار مي‌دهيم. تعارضات نظريه قوه موثر يحيي نحوي و تفاوت‌هاي نظريه ابن سينا با نظريه وي بيانگر اصالت نظريه ميل ابن سينا است.

From Aristotleʹs point of view, in ejection adversary movement, the movement is continued through transmitting driving force to the layers of intermediate environments. Yahya Nahvi criticizes Aristotleʹs theory and believes that every movement, consisting of natural or adversary movement take place due to internal Dunamis Endotheisa, in addition contrary to Aristotleʹs perception, the natural movement of objects is not for reaching a natural place and celestial movement is not being continued due to environmental force but due to the transmission of a non-material force from motive to movable, a spontaneous movement is created in the movable and it causes the continuation of movement. There are many doubts and questions about Yahya Nahviʹs theory of movement: Is this internal force existent in the object before movement? If any, why has not the force not caused movement? If movement is spontaneous why is the movement of object stopped? Does the object consume its internal force spontaneously? After a criticism of Nahviʹs theory of movement, Avicenna propounds his theory which will be discussed in this article.