سير تكامل پزشكي و داروسازي در دنيا 1 ـ از بين النهرين تا جندي شاپور

Evolution of Medicine and Pharmacy in the World 1 - From Mesopotamia to Jundishapur

مورخان؛ دوران تكامل علوم و از آن جمله علوم پزشكي و داروسازي را به سه عصر باستاني (Antiquity)، ميانه (Middle Age) و جديد (Modern Europe) تقسيم نموده اند. دوره اول موسوم به عصر پارينه سنگي، كليه ادوار پيش از تمدن بشري يا دوره غار نشيني و قبل از ميلاد مسيح را در بر مي گيرد. دوره دوم عصر موسوم به قرون وسطي محدوده اي تا حدود قرن شانزدهم را پوشش مي دهد. عصر سوم نيز دوره تكامل و ترقي اروپاي جديد و پيدايش امريكا بوده كه از قرن 17 به بعد و تا به امروز را شامل مي شود. امر درمان بيماران و پرداختن به حرفه داروسازي و پزشكي در عصر باستان و دوره پس از آن و شايد تا عصر ابوعلي سينا پزشك نامدار ايراني، در مراكز علمي چون حوزه دانشگاهي جندي شاپور به صورت انفرادي و به تنهايي توسط فرد عالمي به نام حكيم صورت مي گرفته است. دانشگاه و بيمارستان معروف به جندي شاپور در ايران نخستين مركز آموزش پزشكي كلاسيك، فلسفه، الهيات، و نجوم در محدوده قرون 6 و 7 در اواخر دوره باستان بوده است. اين مركز علمي در واقع آغازگر حرفه اي شدن درمان و خروج آن از حيطه رفتار تجربي و سنتي ساحران و راهبان كليساها مي باشد. مجموعه اين پژوهش در تاريخ پزشكي، به دليل طول مطلب و تفاوت اعصار به دو بخش مجزا تقسيم و تقديم تاريخ پژوهان علم پزشكي شده است. مقاله اول، بين النهرين تا جندي شاپور را در برمي گيرد و مقاله دوم جندي شاپور تا اروپاي جديد را تحت پوشش قرار مي دهد.

The historians divided the evolution of sciences including medical and pharmaceutical sciences into three stages of Antiquity, Middle age and Modern Europe. The first stage (Antiquity) which called Paleolithic, covers all human pre-civilization (Cave-Dwelling) and before Christ terms. The second or middle stage is related to medical events of the first to sixteenth century. The third stage which coincides to modern Europe and America, was started from seventeenth century till present time. The practice of medicine and preparation of drugs accomplished by a person named “Hakim” in the antiquity age, even in medical centers such as Jundishapur, and perhaps until Avicenna time. The academy of Jundishapur is considered the most and first advance center of higher education for medicines, philosophy, theology, astronomy, and mathematics and books translation in sixth and seventh centuries. In fact, this scientific center was a pioneer in professional practice of medicine and therefore to put an end to non-academic treatment carried out by magicians and church monks. This review is presented in two parts. The first will focus on Mesopotamia to Jundishapur and the second will cover Jundishapur to Modern Europe.