تحليل و نقد گفتمان هايدگري فرديد

An Analysis and Criticism of Heideggerian discourse of Fardid

به موازات طرح پست مدرنيزم در غرب، انديشمندان نافذي همچو سيد احمد فرديد با مطرح ساختن غرب به مثابه نماد انانيت و نفس اماره، باب منظومه فكري نوظهوري را در ايران گشودند. فرديد كه همسخن با هايدگر است در پي آن است كه جهان از چنگال متافيزيك غربي و سوبژكتيويسم مترتب بر آن خلاصي يابد. ناگفته نماند كه توشه گيري فرديد از هايدگر جنبه سلبي داشته و بخش ايجابي نقد غرب در دستگاه فكري او را حكمت انسي و عرفان ابن عربي تامين مي‌كند. نكته مهمي كه درباب تفاوت انديشه هايدگر و فرديد مي‌توان ذكر نمود اين است كه هايدگر هر چند به نقد بنيادين متافيزيك غرب مي‌پردازد، اما دست آخر متفكري برخاسته از سنت تفكر متافيزيك غربي است. در اين مقاله اين نكته مورد بحث و فحص قرار مي‌گيرد كه احمد فرديد با سازه شكني از انديشه مارتين هايدگر و برگرفتن عناصري چون مخالفت با سوبژكتيويسم و متافيزيك غرب از انديشه وي با توشه گيري از مباني اسلامي و عرفاني، متن بندي جديدي را ارايه مي‌نمايدكه لب لباب آن نقد غرب به مثابه يك كل يكپارچه مي‌باشد. با وجود بصيرت‌هاي قابل تامل در انديشه فرديد، نقدهايي نيز به انديشه او وارد است. فرديد اساساً مخالف فلسفه و هر نوع تفكر منطقي و استدلالي است و اين درحالي است كه در قرآن كريم جابه جا و به دفعات بر اهميت استدلال ورزي تاكيد شده است. در باب حكمت تاريخ فرديد نيز ترديدهاي بسياري مطرح است. فرديد مبدا تاريخ ديروز را يونان زمان افلاطون مي‌داند و پرسشي كه مي‌توان مطرح نمود اين است كه آيا پيش از آن دوره، تمام بشريت دردوره امت واحده پريروزي بودند و همه يكتاپرست و بدون طبقات و به دور از هر نوع نفسانيت بودند؟! نكته ديگر اينكه تفسير فرديد از غرب زدگي و جهان شمولي و تعاريف و تفاسير مترتب بر آن، دعاويي است كه او نمي تواند براهين مقنعي را جهت اثبات مدعاهايش در اين باب اقامه كند و اين نقطه ضعف بزرگي در منظومه فكري او به شمارمي آيد.

Concurrent with the emergence of postmodernism in the West, distinguished thinkers such as Seyyed Ahmad Fardid, considering the West as a symbol of sensuality and carnal desires, introduced a new system of thinking in Iran. Sharing Heidegger’s thoughts, Fardid tries to liberate the world from the clutches of Western metaphysics and its accompanying subjectivism. It should be noted that what Fardid borrows from Heidegger is the negating aspect, while for the creative aspects of his criticism of the West, he relies on Ansi’s philosophy and Ibn Arabi’s mysticism. The main point that should be mentioned about the difference between the thought of Heidegger and Fardid is that although Heidegger tries to fundamentally criticize the Western metaphysics, he was raised in the context of the Western metaphysical thought. This paper focuses on the issue that Ahmad Fardid, by deconstructing and using elements of Heidegger’s thought such as disagreement with subjectivism and Western metaphysics on the one hand and using Islamic and mystical fundaments on the other, tries to offer a new classification whose focal point is criticism of the West as an integrated whole. Despite insightful points in Fardid’s thought, his thought is subject to certain criticisms. Fardid is basically opposed to any philosophy and logical, demonstrative thought. At the same time, the holy Quran frequently lays emphasis on the significance of argumentation and reasoning. There are also some doubts about Fardid’s philosophy of history. Fardid maintains that the origin of yesterdayʹs history can be traced back to Greek of Platoʹs time. The question that is raised is whether the entire mankind was a united nation of the day before yesterday before that period and all were monotheists without social classes and free from sensuality. The other points is that Fardidʹs interpretation of West-toxication and its consequent universality, definitions and interpretations are merely some contentions that he does not provide any proof to prove them which is an outstanding weakness in his scheme of thought. Keywords: Technology, Subjectivism, Fardid, Heidegger